پایان نامه تربیت بدنی

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد ارسنجان

دانشکده عل

چکیده
فرایند انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان می تواند با توجه به شرایط زمانی و مکانی از عواملی تأثیر پذیرد که در این پژوهش برخی عوامل تأثیر گذار بررسی شده است.هدف این پژوهش بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز بود.روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی شهر شیراز(۶۸۰ نفر) بود که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نمونه ای به حجم ۲۶۸ نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای که توسط عنایتی نوین فر و همکاران(۱۳۹۱) تهیه شده بود،استفاده گردید. روایی محتوایی و صوری آن توسط اساتید بررسی گردید. پایایی ابزار نیز از طریق آلفای کرونباخ با ضریب ۸۱/۰ تأیید شد.داده ها با استفاده از آزمونهای فریدمن و tاستیودنت،tمستقل دو نمونه ای، تحلیل واریانس یک طرفه و نیز نرم افزار spss تحلیل شدند. با تحلیل آزمون t استیودنت در بین دانشجویان عوامل فردی – زیستی (۰۷/۳) بالاتر از حد متوسط و عوامل اقتصادی(۷۴/۲) ،عوامل مؤسسه ای – آموزشی(۴۷/۲)، عوامل اجتماعی – فرهنگی(۲۰/۲) و عوامل کنکور سراسری(۹۰/۱) کمتر از حد متوسط در انتخاب رشته تحصیلی آنان تأثیر داشته است. نتایج نشان داد که عوامل تأثیر گذار بر انتخاب دانشجویان در هر سه دانشگاه و هر دو جنس به ترتیب عوامل فردی – زیستی ،اقتصادی ،مؤسسه ای – آموزشی ،اجتماعی – فرهنگی و کنکور سراسری می باشد.همچنین نتایج تنها وجود اختلاف معنا دار میان عوامل اجتماعی – فرهنگی و کنکور سراسری را در بین دانشگاه های مورد بررسی نشان داد.
 
فهرست مطالب
فصل اول ۷
کلیات پژوهش ۷
مقدمه ۸
بیان مسأله پژوهش ۱۰
ضرورت و اهمیت پژوهش ۱۳
اهداف پژوهش ۱۶
فرضیه های پژوهش ۱۷
پیش فرض های پژوهش ۱۷
قلمرو پژوهش ۱۷
تعریف مفاهیم و واژه های پژوهش ۱۸
فصل دوم ۲۳
مبانی نظری پژوهش وپیشینه پژوهش ۲۳
بخش اول:مبانی نظری پژوهش ۲۴
الگوی جکسون ۲۵
الگوی پیش بینی روم ۲۷
الگوی هاسلر و گالاگر ۲۷
الگوی مک دونگ و آنتونیو ۲۹
الگوی تصمیم گیری هارن ۳۰
الگوی گلات ۳۲
الگوی موند ۳۳
نگاهی به تاریخچه آموزش عالی در ایران ۳۴
تاریخچه ورزش مدارس ایران ۳۷
تاریخچه کنکور در ایران ۴۰
روش پذیرش دانشجو در ایران ۴۱
روش پذیرش دانشجو در سایر کشورها ۴۳
تعریف تربیت بدنی ۴۴
معرفی رشته تربیت بدنی ۴۶
توانایی های لازم ۴۷
موقعیت شغلی در ایران ۴۷
نحوه گزینش و گرایش های رشته تربیت بدنی ۴۸
گرایش‌های هر رشته ۵۰
تاریخچه رشته تربیت بدنی در ایران ۵۳
عوامل مؤثر بر انتخاب رشته ۵۴
بخش دوم:بررسی پیشینه پژوهش ۵۸
فصل سوم ۷۴
روش پژوهش ۷۴
روش تحقیق ۷۵
جامعه آماری ۷۵
نمونه آماری و روش نمونه گیری ۷۶
متغییر های پژوهش ۷۷
ابزار جمع آوری اطلاعات ۷۷
روایی پرسشنامه ۷۹
پایایی ۸۰
تعاریف عملیاتی ۸۱
روشهای آماری ۸۳
فصل چهارم ۸۵
تجزیه و تحلیل داده ها ۸۵
یافته های توصیفی تحقیق ۸۶
آمار استنباطی ۹۴
فصل پنجم ۱۴۳
بحث ونتیجه گیری ۱۴۳
خلاصه پژوهش ۱۴۴
یافته های پژوهش ۱۴۶
بحث و نتیجه گیری ۱۴۶
عامل اجتماعی – فرهنگی ۱۴۹
عامل مؤسسه ای – آموزشی ۱۵۲
عامل اقتصادی ۱۵۴
عامل کنکور سراسری ۱۵۷
عوامل پنج گانه ۱۵۹
پیشنهادات پژوهش ۱۶۲
محدودیت های پژوهش ۱۶۳

 

فصل اول
کلیات پژوهش

مقدمه
در جوامع امروزی که قرن متقارن با پیشرفت علوم و تکنولوژی می باشد، تحصیل یکی از اساسی ترین فعالیت های زندگی افراد به شمار می رود. در این عصر و زمانه که در کشور های جهان ندای آموزشی مداوم افراد مطرح است، هرفردی به خاطر ادامه زندگی خود باید ساعاتی از اوقات روزانه اش را به امر تحصیل و کسب دانش بکار برد.تحصیل افراد و گزینش بهترین راه برای ادامه تحصیل از مهمترین عوامل در رشد فردی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تأمین کننده سلامت روانی انسان ها و نیل به خود شکوفایی افراد و نهایتاً خودکفایی کشور در همه جوانب محسوب می شود. تحصیل افراد واقعه ای از زندگی است که تقریباً برای همه انسان ها در برهه ای از زمان و زندگی اتفاق می افتد و بقاء و رشد جوامع امروزی وابسته به کسب اطلاعات و به کار گیری آن در زندگی می باشد و رضایت تحصیلی نقش مهمی در رضایت زندگی افراد دارد. و تمام رفتارها و روابط انسان را در زندگی به طور مستقیم یا غیر مستقیم متأثر می سازد. لذا از طریق فعالیت های راهنمایی و مشاوره ای به افراد کمک می شود تا با توجه به صلاحیت ها و نیز محدودیت های خویش، شناخت خصوصیات رشته های تحصیلی و نیازها و امکانات جامعه رشته تحصیلی مناسبی را برگزینند و با رضایت خاطر ادامه دهند و برای جامعه نیز لازم و مفید باشد (یوسف پور،۱۳۷۷).
نظام های مختلف آموزش عالی در دنیا همواره سعی کرده اند با شناسایی عواملی که بر گرایش آنها بر انتخاب رشته شان تأثیر می گذارد، داوطلبان را به طریقی در رشته های مختلف تحصیلی هدایت کنند که کمترین افت را در رابطه با آینده شغلی شان داشته باشد (عبدی و آقابابا،۱۳۸۷) .
انتخاب رشته تحصیلی در دانشگاه معمولأ یک روند چالش انگیز و وقت گیر می باشد و آینده و شغل افراد را رقم می زند که می بایست انتخاب آن با صرف زمان کافی انجام گیرد. عوامل متعددی در انتخاب رشته تحصیلی نقش دارند که می توان آنهارا به دو گروه درونی و بیرونی تقسیم بندی نمود. در اکثر موارد عوامل درونی تحت کنترل خود فرد می باشند، در حالی که عوامل بیرونی از اختیار فرد خارج بوده و به صورت غیر مستقیم انتخاب فرد را تحت تأثیر قرار می دهند. از عوامل بیرونی می توان به خانواده ،محیط آموزشی ،گروههای هم سن و سال، رسانه های تصویری، زمینه های اقتصادی – اجتماعی اشاره کرد (پیروی و همکاران،۱۳۹۱).
شناسایی عوامل دخیل در انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان امری مهم و ضروری محسوب می‌شود، زیرا انتخاب رشته‌ای که با علاقه، سلیقه، استعداد و توانایی فرد در تعارض باشد اثرات درازمدت و نامطلوب روانی، اجتماعی و اقتصادی را در پی خواهد داشت. سیل عظیم قشر مشتاق ورود به دانشگاه از یک سو و تخصصی‌شدن مشاغل، پایین‌بودن فرصت‌های شغلی، مشکلات اقتصادی- اجتماعی و روانی از سوی دیگر عواملی هستند که بخشی از این جمعیت را ناگزیر به انتخاب نامناسب رشته تحصیلی می‌کنند. داوطلبان کنکور با امید کسب موقعیت و جایگاه قابل احترام و بهره‌وری از مزایای اقتصادی تحصیلات عالی و بسیاری انگیزه‌های دیگر، اشتیاق فراوانی به حضور در دانشگاه از خود نشان می‌دهند. ولی این هجوم به تحصیلات عالی و عدم توسعه دانشگاه‌ها، به ناکامی بیش از ۸۰ درصد از داوطلبان کنکور منجر می‌شود (بیگدلی وآبام، ۱۳۸۲).
به ‌هر حال از میان کسانی‌که موفق به عبور از سد‌ّ کنکور و سایر مشکلات ورود به دانشگاه می‌شوند تعداد بسیاری به‌دلیل نارضایتی از رشته تحصیلی خود، از ادامه تحصیل منصرف می‌شوند و یا ناامیدانه تن به ادامه تحصیل می‌دهند. چون تدوین برنامه‌ای صحیح و دقیق برای بهینه ‌کردن شیوه پذیرش دانشجو و تأمین آتیه آنان، نقش بسزایی در توسعه و پیشرفت کشور دارد، آموزش وتربیت دانشجویان بر مبنای انگیزه‌های درونی و استعدادهای آنان از مهم‌ترین وظایف برنامه‌ریزان کشور است(طاهری،۱۳۹۰).
بنابراین همسوکردن علائق و توانایی‌های این قشر با نیازها و امکانات موجود در جامعه از وظایف اصلی دستگاه آموزشی و فرهنگی کشور شمرده می‌شود. بررسی و هدایت این ویژگی‌ها و نیازها در راستای برنامه‌ریزی در سطوح پیش از ‌دانشگاه و ایجاد جاذبه برای رشته‌هایی که جامعه به آن‌ها نیاز دارد مفید خواهد بود (بیگدلی و آبام،۱۳۸۲).
هدف این تحقیق، شناسایی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان مقطع کارشناسی رشته‌ تربیت بدنی شهر شیراز در سال تحصیلی ۹۳-۱۳۹۲ می باشد.

بیان مسأله پژوهش
نظام های مختلف آموزش عالی در دنیا همواره سعی کرده اند،با شناسایی عواملی که بر گرایش افراد در انتخاب رشته شان تأثیر میگذارد،داوطلبان را به طریقی در رشته های مختلف تحصیلی هدایت کنند که کمترین ضایعه و افت را در رابطه با مسئله تحصیل و آینده شغلی شان داشته باشند(عبدی،۱۳۸۶).
نظر به اینکه دانشجویان یکی از مهمترین سرمایه های ملی کشور هستند،می توانند با برنامه های صحیح آموزشی سهم مهمی در امر بازسازی و پیشرفت جامعه داشته باشد(مشهدی تفرشی،۱۳۷۲).بدین ترتیب آموزش و تربیت دانشجویان بر مبنای انگیزه های درونی و استعداد های آنها و ارضای ایشان از مهم ترین وظایف برنامه ریزان کشور است. (طاهری،۱۳۹۰)
بررسی ویژگی های دانشجویان و مسایل دانشجویی از این رو مطرح میگردد که شناخت این ویژگی ها و انگیزه ها و نیازهای دانشجویان می تواند در راستای برنامه ریزی در سطوح پیش از دانشگاه و ایجاد عوامل جذب برای رشته های مورد نیاز و سایر موارد مورد استفاده قرار گیرد(مشهدی تفرشی، ۱۳۷۲).
در آموزش دبیرستانی ایران،پرورش استعداد فرد در جهتی که ظرفیت و علاقه دانش آموز ایجاب می کند به طور مطلوب انجام نمی شود.در مواردی معدود و انگشت شمار خود دانش آموز و خانواده اش و بعضأ مسئولین آموزش دبیرستان آگاهی کافی از ظرفیت و انگیزه و استعداد دانش آموز داشته و نسبت به هدایت وی در جهت منطقی اقدام می نمایند.بقیه دانش آموزان تحت فشار خانواده و جذابیت های جامعه و پول سازی در آینده،برای ورود به رشته هایی با این خصوصیات روی می آورند.چون ظرفیت این رشته ها محدود بوده،لذا امکان ورود همگان به آنها وجود ندارد،داوطلب پس از دریافت رتبه آزمون در مرحله اول فقط با تجربیاتی اندک که در این موارد از داوطلبین سالهای قبل کسب می کند،و با توجه به رتبه خود اقدام به انتخاب رشته می نماید. (مشهدی تفرشی،۱۳۷۲)
فرآیند انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان می تواند با توجه به شرایط زمانی و مکانی از عواملی تأثیر پذیرد و کیفیت آن نیز بر حسب نحوه و میزان جستجوی اطلاعات درباره رشته های دانشگاهی می تواند متفاوت باشد.(عنایتی و همکاران،۱۳۹۱)
شناسایی عوامل دخیل در انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان امری مهم و ضروری محسوب می شود.زیرا انتخاب رشته ای که با علاقه،سلیقه،استعداد توانایی فرد در تعارض باشد اثرات نامطلوب روانی،اجتماعی و اقتصادی را در پی خواهد داشت.(بیگدلی وآبام،۱۳۸۲)
اگر این اقدام با شناخت و آگاهی از رشته صورت گیرد درست است و داوطلب آن را با فکر و سنجش انتخاب نموده است ولی برای اکثر رشته ها این امکان وجود ندارد.داوطلب شاید تا لحظه خواندن دفترچه راهنمای آزمون هرگز کوچکترین آشنایی و آگاهی نسبت به رشته های انتخابی خود نداشته،و گاه فقط برای ورود به دانشگاه و کسب مدرک تحصیلی و یا دلایل دیگری انتخاب رشته نموده است. (مشهدی تفرشی، ۱۳۷۲)
دلیل اهمیت انتخاب رشته تحصیلی دانشگاهی مناسب این است که این انتخاب از جمله مواردی است که تا حد بسیار زیادی بر چگونگی تحصیل فرد و بر سایر انتخاب های مهم او مانند انتخاب شغل و همسر تأثیر گذار است به گونه ای که کل زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد.(نصر و همکاران،۱۳۸۶)
آیا چنین انتخابی از طرف دانشجو با موفقیت همراه است؟آیا فرد به رشته مورد علاقه خود راه یافته است؟آیا شناخت پس از انتخاب به شکلی خواهد بود که فرد احساس رضامندی نماید؟
این مسئله اغلب در مورد رشته هایی است که شناخت جامعه نسبت به آن کم و آگاهی لازم در فرد وجود ندارد.امکان چنین اشتباهی برای رشته پزشکی کمتر رخ می دهد چون رشته پزشکی رشته ای شناخته شده است و حتی تمام زوایای آن از دید داوطلب بررسی گردیده است.ولی در مورد رشته های جدیدو ناشناخته ،دانشجویان با مشکلات زیادی مواجه هستند.
رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی یکی از شاخه های علوم انسانی است که از جهات مختلف با علوم پایه و علوم تندرستی پیوند یافته و اثر ونقش آن در رابطه با توانبخشی و بهسازی جسمی و روانی افراد جامعه غیر قابل انکار است ودر نظام جمهوری اسلامی ایران از جایگاه و منزلت ویژه ای برخوردار می باشد. (کاشف و بنیان،۱۳۸۸)
رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی رشته ای است که در ایران چندان شناخته شده نیست.در نتیجه داوطلبین شناخت کافی نسبت به آن ندارند.با توجه به اهمیت این رشته در کشور و جایگاه آن در تأمین سلامتی تمام اقشار جامعه جای دارد که برنامه هایی جهت شناساندن این رشته به عمل آید. این شناخت میتواند در دو بعد مختلف صورت گیرد.یکی شناخت عوامل مرتبط با انتخاب رشته،پایگاه اجتماعی _ اقتصادی دانشجویان،پایه تحصیلی دانشجو قبل از ورود به دانشگاه و آگاهی از مشخصات فردی آنها مانند سن،جنس و…در کل شناخت کسانی که به این رشته روی آورده اند و دیگری شناخت از خود رشته که شامل تاریخچه،موضوع وکاربرد آن و گسترش آن در جهان امروز و علل نیاز به آن است. (فراهانی و علی دوست قهفرخی،۱۳۸۹)
یکی از اهداف مهم تربیت بدنی و علوم ورزشی، تربیت و سلامت جسمانی است وسلامت جسمانی مطلوب خود نیز ابعاد وسیعی را در بر می گیرد.(محمدی روزبهانی و طارمی،۱۳۸۴)
برای رسیدن به این مهم ،تربیت نیروی انسانی مهم و ضروری به نظر می رسد.رشته تربیت بدنی برای نخستین بار در سال ۱۳۵۴ در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران و زیر نظر گروه تربیت بدنی راه اندازی شد و اقدام به تربیت نیروی متخصص تربیت بدنی نمود.(تندنویس،۱۳۷۹)
همان گونه که قبلا ذکر شد با توجه به ویژگی های خاص رشته تربیت بدنی ، وجود افرادی که با این ویژگی ها تناسب بیشتری داشته باشد می تواند به بهبود سطح ورزش جامعه در همه ی سطوح کمک شایانی نماید.
از این رو تحقیق حاضر قصد دارد عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان رشته تربیت بدنی را بررسی نماید.

ضرورت و اهمیت پژوهش
طی صد سال گذشته روند توسعه علم و دانش از چنان سرعتی برخوردار بوده است که امروزه ما شاهد طیف وسیعی از علوم و فنون مختلف هستیم که روز به روز نیز بر دامنه ی تنوع آنها افزوده می شود.زمانی که اولین دانشگاه ها به وجود آمدند تعداد حوزه های مختلف علوم ازانگشتان دو دست تجاوز نمی کرد و هر فرد با اندکی تلاش قادر بود در مورد آنها اطلاعات لازم را کسب کند.با سرعت گرفتن روند گسترش علم تعداد بسیار زیادی از رشته ها و حوزه های علمی پا به عرصه وجود گذاردند که پیش از آن زیر مجموعه ی حوزه های دیگر علوم بودند.با تخصصی شدن علوم شاخه های متنوعی در زیر مجموعه ی رشته های علوم طبیعی،علوم انسانی،علوم مهندسی،علوم مهندسی،علوم پزشکی و هنر به صورت یک رشته،تجمیع دو یا چند رشته،و بین رشته ای پدید آمدند.(مقدم سلیمی،۱۳۸۹)
نظام آموزشی مجموعه ای از عوامل مختلف انسانی،فیزیکی ومالی است که با هماهنگی و عملکرد صحیح امکان موفقیت در تعلیم و تربیت موردنظرجامعه را هموار میسازد.آموزش عالی از مهمترین زیر مجموعه های نظام آموزشی و عهده دار وظیفه مهم تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص است.اهمیت موضوع زمانی روشن می شود که بدانیم نیروهای انسانی دارایی اصلی جامعه هستند. پرورش نیروی متخصص مورد نیاز جامعه،تولید دانش،برآوردن تقاضای مردم برای ورود به آموزش عالی و کمک به تحقق هدف های اجتماعی از جمله اهداف اساسی آموزش عالی است که از طریق آموزش افراد مستعد تحقق می یابد.ضرورت انتخاب افراد توانا برای ورود به دانشگاه ،محدود بودن ظرفیت دانشگاه ها،افزایش درآمد و پایگاه های اجتماعی تحصیل کردگان و علاقه شدید داوطلبان به آموزش عالی عواملی است که دست اندرکاران را مجبور به گزینش دانشجو از میان داوطلبان کرده است. (نصر و همکاران،۱۳۸۶)
همه ساله به دلیل عواملی مانند رشد جمعیت و تحولات اجتماعی – اقتصادی،شاهد افزایش تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه ها هستیم که در آزمون کنکور سراسری شرکت می کنند.(عبدی،۱۳۸۵)
دانش آموزان پس از پایان دوره ی پیش دانشگاهی برای ورود به دانشگاه و ادامه تحصیل در فرا روی خود باید از مانعی عبور کنند و این مانع که این روزها به سدی در برابر تمام آمال و آرزوهای داوطلبان تبدیل شده است،آزمون سراسری ورود به دانشگاه ها است. (سایت سازمان سنجش)
آزمون سراسری(کنکور)به عنوان یک آزمون در مقیاس وسیع به دلیل نقش مهمی که در تعیین سرنوشت داوطلبان ورود به آموزش عالی دارد در چهار دهه گذشته همواره کانون بحث های موافق و مخالف زیادی بوده که هریک از زاویه خاصی آن را مورد بررسی قرار داده اند ناگی (۲۰۰۰) بیان می کند که.آزمونهایی در مقیاس وسیع که با هدف غربالگری به کار می روند به علت خطیر بودن نتایج،دارای اثرات مثبت و منفی متعددی بر نظام آموزشی و داوطلبان هستند.
آزمون های ورود به دانشگاه ها که از سال ۱۳۴۸ به صورت سراسری و برای گزینش دانشجو برای ۱۲ دانشگاه و مؤسسه در ایران اجراشده در راستای تحقق این خط مشی بوده است.
داوطلبان ورود به دانشگاه،هنگام انتخاب رشته بسیار تأثیر پذیرند و دائمأ در معرض فشار روانی عوامل مختلف قرار می گیرند.
اهمیت انتخاب رشته موجب شده است تا پژوهشگران آموزشی با زمینه های مختلف اقتصادی ،جامعه شناسی و روانشناسی از زاویه های مختلف درباره فرآیند انتخاب رشته تحقیقات قابل ملاحظه ای انجام دهند.(نصر و همکاران،۱۳۸۶)
رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی یکی از شاخه های علوم انسانی است که از جهات مختلف با علوم پایه و علوم تندرستی پیوند یافته و اثر ونقش آن در رابطه با توانبخشی و بهسازی جسمی و روانی افراد جامعه غیر قابل انکار است ودر نظام جمهوری اسلامی ایران از جایگاه و منزلت ویژه ای برخوردارمی باشد. (کاشف و بنیان،۱۳۸۸)
دامنه فعالیت و کارایی تربیت بدنی وعلوم ورزشی در امر آموزش و پرورش و بهداشت فردی و اجتماعی بسیار وسیع و گسترده است به طوری که تمام گروههای سنی را از پیش از تولد تا دوره سالخوردگی و کهولت دربر می گیرد.(اینترنت،دانشگاه فردوسی)
علاوه بر این تربیت بدنی و ورزش به عنوان یک عامل پیشگیرنده از بروز برخی از ناراحتی ها و عوارض جسمی و روحی نیز مورد توجه بوده و ثابت شده است که از پیشرویی پاره ای از بیماریها مانند امراض قند و نارسایی های قلبی-عروقی جلوگیری به عمل می آورد.
با عنایت به این مهم و به منظور تحقق بخشیدن به بند سه از اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی، تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص در این رشته ضروری است.
بنابراین انتخاب رشته همراه با ناآگاهی می تواند تأثیرات منفی زیادی را از قبیل عدم رضایت از رشته مورد نظر،افت تحصیلی ، مشکلات روحی و تلف شدن وقت و هزینه بر دانشجو بگذارد. برای جلوگیری از این مشکلات ،شناسایی عواملی که بر انتخاب رشته افراد تأثیر دارد ،مهم و ضروری به نظر می رسد.
لذا تحقیق حاضر قصد دارد تا با بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان رشته تربیت بدنی موجبات انتخاب رشته اصولی تری را جهت داوطلبان ورود به دانشگاه فراهم آورد.

اهداف پژوهش
الف)هدف کلی
هدف از انجام این پژوهش بررسی ومقایسه عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز می باشد.

ب)اهداف اختصاصی
۱٫ تعیین اثر عامل اقتصادی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز
۲٫ تعیین اثر عامل اجتماعی – فرهنگی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز
۳٫ تعیین اثر عامل مؤسسه ای – آموزشی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز
۴٫ تعیین اثر عامل فردی – زیستی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز
۵٫ تعیین اثر عامل کنکور سراسری برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه های شهر شیراز

فرضیه های پژوهش
۱٫ بین عامل اقتصادی و انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی رابطه ای وجود دارد.
۲٫ بین عامل اجتماعی – فرهنگی و انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی رابطه ای وجود دارد.
۳٫ بین عامل مؤسسه ای – آموزشی و انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی رابطه ای وجود دارد.
۴٫ بین عامل فردی – زیستی و انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی رابطه ای وجود دارد.
۵٫ بین عامل کنکور سراسری و انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی رابطه ای وجود دارد.

 
پیش فرض های پژوهش
۱٫ شرکت کنندگان به سؤالات مطرح در پرسشنامه با صداقت و صحت پاسخ دادند.
۲٫ شرکت کنندگان مفهوم سؤالات را به خوبی درک کرده اند.
۳٫ شرکت کنندگان، نمایندگان واقعی از جامعه تحت بررسی هستند.
۴٫ شرکت کنندگان برداشت یکنواخت از سؤالات پرسشنامه داشته اند.
۵٫ سؤالات پرسشنامه،هدف کلی تحقیق را مورد بررسی قرار می دهند.

قلمرو پژوهش
۱٫ قلمرو مکانی:این تحقیق در شهر شیراز انجام شده است.
۲٫ قلمرو زمانی: زمان اجرای تحقیق در سال ۱۳۹۲ بوده است.
۳٫ شرکت کنندگان:افرادی که در دامنه تحقیق قرار گرفته اند دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی در دانشگاه های شهر شیراز می باشد.

تعریف مفاهیم و واژه های پژوهش
الف:تعاریف نظری
فعالیت بدنی(ورزش)
ورزش به تمامی گونه‌های فعالیت فیزیکی بدن گفته می شود که شرکت کنندگان آن می‌توانند به صورت منظم و سازمان یافته یا گاه به گاه در آن شرکت کنند و از آن برای بهبود تناسب اندامشان و یا فراهم آوردن سرگرمی و تفریح بهره ببرند. ورزش می‌تواند به صورت رقابتی برگزار شود که در این صورت باید بر پایه رشته قوانینی که مورد توافق همگان است، یک یا چند برنده در آن مشخص گردد که در این گونه ورزش‌ها شرکت کنندگان باید درجه‌ای از توانمندیهای مربوط به آن رشته را دارا باشند به ویژه در رده‌های بالاتر. هم اکنون با در نظر گرفتن ورزش‌های تک نفره، صدها رشته ورزشی وجود دارد. ورزش‌های گروهی می‌تواند در افراد را در قالب دو یا چند تیم دسته بندی کند و تیم‌ها با هم رقابت کنند یا اینکه افراد به صورت تکی با دیگران رقابت می‌کنند. گونه‌هایی از فعالیت‌های غیر فیزیکی وجود دارد که گاهی آن‌ها را به ورزش نسبت می دهند، برای نمونه می‌توان به بازیهای فکری اشاره کرد. (آوست ،۱۳۷۴)
رشته‌های فراوانی در ورزش وجود دارند و مردم زمان و هزینه زیادی را چه به عنوان شرکت کننده و چه به عنوان تماشاگر صرف ورزش می‌کنند.ورزش و ورزش کردن طی سالیان طولانی از قالب یک تفریح و سرگرمی به قالب یک حرفه و فعالیت درآمده‌است و تعداد بیشماری از ورزشکاران حرفه‌ای در سراسر جهان از طریق ورزش به ثروت رسیده‌اند. این یکی دیگر از خصوصیات ورزش به شمار می‌آید.

دانشگاه
دانشگاه یک مؤسسه آموزش عالی است که حداقل دارای سه دانشکده یا دو دانشکده و دو آموزشکده باشد.وجه تمایز دانشگاه از سایر موسسات آموزش عالی،فعالیت آن در دوره های تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری )است.(آئین نامه دانشگاه آزاد)

 
دانشجو
در لغت نامه دهخدا،شاگردی که در آموزشگاههای عالی تحصیل کند. آنکه در دانشکده و دانشگاه متعلم باشد. در تقسیمات مدارج تحصیلی امروزی شاگردان دبستان ، «نوآموز» و شاگردان دبیرستان ، «دانش آموز» و شاگردان دانشکده ها و دانشگاهها، «دانشجو» اصطلاح شده اند،معنی شده است.
دانشجو فرد داوطلبی است که در دوره های تحصیلی کاردانی،کارشناسی ،کارشناسی ارشد پیوسته و …از طریق آزمون سراسری پذیرفته می شود و در پایان هر نیمسال کارنامه تحصیلی و در صورت واجد شرایط بودن در پایان دوره برحسب مورد مدرک تحصیلی،گواهینامه و یا کارنامه پایان تحصیلات می گیرد.(آئین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور)

انتخاب
در فرهنگ فارسی معین به معنی برگزیدن چیزی تعریف شده است.

رشته
در لغت نامه یاهو به عنوان حوزه ای که دانش آموزان و دانشجویان در آن به تحصیل می پردازند،تعریف شده است.

انتخاب رشته
انتخاب رشته توسط داوطلبان از طریق سایت اینترنتی سازمان در زمان معین و بر اساس شرایط انجام خواهد شد. داوطلبانی که متقاضی شرکت در این مرحله می باشند، ضمن مطالعه شرایط و ضوابط اعلام شده دردفترچه و ضمائم مربوط و اطلاعیه های رسمی سازمان که از طریق نشریه پیک سنجش و سایت اینترنتی سازمان منتشر می گردد، در مدت زمانیکه تعیین شده است ، می توانند حداکثر ۱۵۰ کدرشته محل را از میان کدرشته محل های تحصیلی مورد علاقه خود از گروه و یا گروه های آزمایشی مربوط، انتخاب و به ترتیب اولویت بر اساس علاقه اقدام به درج در تقاضانامه ثبت نام و انتخاب رشته اینترنتی نمایند.
رشته تربیت بدنی
تربیت بدنی رشته ای میان رشته ای می باشد که از علوم مختلف برای تقویت و تربیت جسم و روان انسان استفاده می کند.این رشته از یک سو مشتمل بر یکسری رشته های پایه ی پزشکی می باشد تا جایی که فارغ التحصیل آن تا حد یک پزشکیار با جسم انسان آشنا می شود و از سوی دیگر بخشی از دروس این رشته، شامل علوم تربیتی است تا دانشجوی این رشته با تنش و واکنش انسانها آشنا شود و بتواند به عنوان یک مربی با ورزشکاران یا دانش آموزان به درستی برخورد کند. و بالاخره یک بعد این رشته شامل علوم ورزشی می شود یعنی دانشجو، علوم ورزشی را به صورت علمی و عملی آموزش می بیند تا بتواند در رشته های مختلف ورزشی مهارت داشته باشد و همچنین توانایی تحقیق در علوم ورزشی را به دست بیاورد.
دوره کارشناسی تربیت بدنی وعلوم ورزشی پیوسته است و طول متوسط دوره برای دانشجویان تمام وقت ۴سال شامل ۸ نیمسال تحصیلی نظام آموزشی آن مطابق آئین نامه ها و مصوبات شورای عالی برنامه ریزی می باشد.
دروس این دوره عمدتاً جنبه نظری و عملی دارد. طول هر نیسمال تحصیلی ۱۶ هفته آموزش کامل است هر واحد دروس نظری به مدت ۱۶ ساعت و هر واحد درس عملی به مدت ۳۲ ساعت در طول نیمسال تعلیم داده می شود.

 
عوامل اقتصادی
عبارت از منافع آتی و مخارج فعلی که دانشجو در انتخاب رشته خود در نظر می گیرد.

عوامل فردی – زیستی
عواملی که دانشجو به عنوان یک تصمیم گیرنده مستقل آنها را در نظر می گیرد.مانند علایق و انگیزه های شخصی،استعداد و ویژگی های جسمی.

عوامل مؤسسه ای – آموزشی
در نظر گرفتن شرایط و ویژگی های خاصی است که دانشگاه مورد نظر دارد.از جمله محتوای دروس،دانسته های خویش،کیفیت و اعتباری که دانشگاه مورد نظر دارد.

عوامل اجتماعی- فرهنگی
عواملی که ناشی از جامعه،مدرسه و راهنمایی های افراد با تجربه که در زمان انتخاب رشته بر فرد تأثیر گذاشته و او را به سمت رشته ای هدایت می کند.

عوامل کنکور سراسری
در واقع مربوط به رتبه ای است که فرد در کنکور سراسری کسب نموده و انتخاب های او را محدود می کند.

فصل دوم
مبانی نظری پژوهش وپیشینه پژوهش

آن چه به آموزش عالی در طول قرون و اعصار جلوه ای خاص بخشیده است،جنبه ی تخصصی و مهارتی بودن آن است.این جنبه وظیفه ی آموزش عالی را در قبال جامعه خطیر می کند.زیرا جامعه آنچنان توقعی که از آموزش های بعد از متوسطه در رفع نیاز های خویش دارد از آموزشهای قبل از آن ندارد. این توقعات صرفأ به خاطر اهداف و رسالت های مهم این نظام می باشد.(طاهری،۱۳۹۰)در این فصل ابتدا به تعاریف و بیان موضوعی درباره رشته تربیت بدنی و عوامل مؤثر در انتخاب رشته پرداخته می شود و در ادامه نیز به نتایج مرتبط با انتخاب رشته اشاره می گردد.
بخش اول:مبانی نظری پژوهش
در زمینه ی انتخاب رشته ی دانشجویان در دانشگاه چند الگو بیش از همه در تحقیقات مرتبط با آموزش عالی مورد استقبال قرار گرفته است.
الگوی چاپمن
چاپمن (۱۹۸۱)معتقد است که انتخاب رشته و دانشگاه بر اساس مجموعه ای از ویژگی های درونی داوطلب در ارتباط با عوامل بیرونی است.بنابراین بر اساس نظر چاپمن،بر اساس تعامل عوامل درونی شامل علاقه و سطح آرزوهای فردی،نگرش،توانایی،عملکرد تحصیلی و عوامل بیرونی از قبیل افراد مهم در زندگی فردمثل افراد خانواده،دوستان و غیره و ویژگی های دانشگاه شامل شهریه،مکان و سطح تحصیلی آن انتخاب رشته و دانشگاه صورت می پذیرد.(عبدی وآقابابا،۱۳۸۷).این الگو بیشتر با نظام های غیر متمرکز پذیرش دانشجو هم خوانی دارد.(طاهری،۱۳۹۰)

الگوی جکسون
الگوی پیشنهادی جکسون (۱۹۸۲) ترکیبی از دو الگو با مبنای جامعه شناسی و اقتصادی است که میتوان فرایند انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان را با توجه به آن تبیین وتفسیر کرد.در این الگو اعتقاد بر این است که انتخاب رشته از یک سو تحت تأثیر عوامل فردی و اجتماعی متنوع است و از سویی دیگر از عوامل اقتصادی روزمره متأثر است. در واقع فرآیند انتخاب رشته،حاصل و نتیجه ای است از تعامل آرزوهای فردی،اجتماعی و محدودیت های جهان واقع که بر انتخاب فرد اثر می گذارد که میتوان با توجه به آن،رفتارهای انتخاب رشته داوطلبان را تفسیر کرد.بر اساس نظر جکسون،داوطلبان در فرآیند انتخاب رشته خود باید از سه مرحله ترجیح یا آمادگی،انحصار و ارزشیابی گذر نمایند.(عبدی و آقابابا،۱۳۸۷). این الگو الگویی جامع و کامل است که بیشتر در نظام های متمرکز بکار گرفته می شود.(طاهری،۱۳۹۰). مرحله اول یعنی،ترجیح شامل عواملی است که داوطلب را در موقعیتی قرار می دهد که بیشتر در مورد ادامه تحصیل و رشته خاصی فکر کند.این عوامل شامل آمال و آرزوهای فرد،زمینه اجتماعی افراد مرجع و مهم زندگی فرد،تجربه و توانایی تحصیلی و سوابق و پیشینه خانوادگی فرد است.این مرحله می تواند حاصلی از تعامل خصوصیات فرد و متغییر های محیطی باشد که اورا در یک وضعیت مناسب و یا نامناسب در مورد تصمیم گیری به ادامه تحصیل و انتخاب رشته(در مرحله دوم)سوق بدهد.(عبدی و آقابابا،۱۳۸۷)
هاسلر و گالاگر(۱۹۸۷) معتقدند که در مرحله اول بجز عوامل ذکرشده فوق،عواملی نظیر جنسیت و نژاد میتوانند مؤثر باشند..بایستی بیان کرد که این مرحله بیشتر با دیدگاه جامعه شناسان ارتباط دارد،و تفاوت خاصی با انتخاب دارد.فرق اساسی ترجیح با انتخاب این است که ترجیح نوعی آمادگی است که برای انتخاب رشته تحصیلی امری ضروری و به واقعیت کمتر نزدیک است و بیشتر به معنای داشتن تمایل و علاقه به ادامه تحصیل در رشته های مختلف است و لی انتخاب امکان تحصیل در یک رشته خاص است.(عنایتی نوین فر و همکاران،۱۳۹۱)
در مرحله دوم ،یعنی،انحصار،دانشجو ممکن است رشته ها و دانشگاه های مختلفی را در نظرآوردو با افراد خاص هم تماس برقرار و مشورت و جستجو نمایدعوامل مهمی که در این مرحله می تواند پیش روی دانشجو قرار گیرد،خصوصیات دانشجو،هزینه تحصیل ،شهریه دانشگاه ،موقعیت جغرافیایی محل تحصیل،منافع شغلی حاصل از هر رشته که در آینده عاید دانشجو خواهد شدو به اطلاعاتی که دانشجو در اختیار او قرار می دهد وارائه برنامه های درسی مورد علاقه داوطلب است.در این مرحله،بعضی از داوطلبان به دلایل اقتصادی،اجتماعی یا حتی جغرافیایی نام دانشگاههایی را از تصمیم گیری انتخاب خود حذف می کنند.در مرحله سوم،یعنی،ارزیابی،او به سنجش وامتیازبندی گزینه ها برای تصمیم گیری نهایی می پردازد.(عبدی و آقابابا،۱۳۸۷)
چنانچه دانشجویان برای انتخاب رشته تحصیلی مورد نظردر یکی از مراحل یاد شده موفق نشوند و یا شرایط طوری باشد که آنها در یک مرحله شکست بخورند،دیگر امیدی به راهیابی به مراحل بعدی نیست.روابط مراحل یک طرفه است،به طوری که عاملهای مرحله قبلی می توانند برمرحله بعدی اثربگذارند. (عنایتی نوین فر وهمکاران،۱۳۹۱)
 

الگوی پیش بینی روم
الگوی پیش بینی روم یکی از نخستین الگوهای تئوری متمرکز بر روی فرایند تصمیم گیری شغلی و انتخاب رشته تحصیلی می باشد.برخی ادعا میکنند که یکی از بانفوذترین الگوهای تصمیم گیری است.(براون به نقل از زارعی،۱۳۹۱)
الگوی پیش بینی شامل ۳ ساختار اصلی است.ظرفیتی(جاذبه ای)،واسطه ای(ابزاری)و پیش بینی.روم ظرفیت را به عنوان گرایشی که مردم را به خروجی یا پاداش نگه میدارد تعریف می کند و جاذبه اغلب به عنوان یک اولویت محسوب می شود.(وی چون لی ،۲۰۰۹)
واسطه ابزاری،احتمال بدست آوردن نتیجه ای مطلوب را معطوف می شود.(براون، ۱۹۹۰؛به نقل از زارعی ۱۳۹۱)تحقیقات سودمندی الگوی روم را به عنوان الگوی انتخاب شغلی مورد بررسی قرار داده اند.با وجود حمایت کلی که از این الگو شده است،سودمند بودن الگو به آموزش خوب وابسته است.انتقادهایی که از الگو شده است این است که تصمیم گیرندگان اطلاعات ضروری و کافی برای گرفتن تصمیم مطلوب را ندارند.(وی چون لی،۲۰۰۹)
 

الگوی هاسلر و گالاگر
هاسلر و گالاگر (۱۹۸۷) یک مدل سه مرحله ای رشدی برای توصیف فرآیندتصمیم گیری انتخاب دانشگاه به وجود آوردند.این چهارچوب مفهومی توضیح می دهد که دانش آموزان در سه مرحله پیش آمادگی،جستجو و انتخاب(گزینش)دانشگاه خود را انتخاب می کنند(نصر و همکاران،۱۳۸۶).
در مرحله پیش آمادگی فرد ،تحت تأثیر عوامل محیطی به بررسی انگیزه ها و تمایلات اولیه آمادگی خود را برای تحصیل در دانشگاه ویا رشته مورد نظر می پردازد که آیا ادامه تحصیل بدهد و یا به دیپلم دبیرستان اکتفا نماید.(عنایتی نوین فرو همکاران،۱۳۹۱)
طبق این مدل،پیش آمادگی حضور در دانشگاه از ویژگی های دانش آموز، نگرش های قابل توجه دیگران و فعالیتهای آموزشی دانش آموز تأثیر می پذیرد.اولین مرحله که به عنوان مرحله گرایشی نیز معروف است شامل رشد آرزوها و جاه طلبی های آموزشی است.در این مرحله است که فرآیند های تصمیم گیری دانش آموزان شکل می گیرد.(نصر وهمکاران،۱۳۸۶)تنها میدانیم که رابطه مثبتی بین کیفیت برنامه درسی در دبیرستان و انتخاب رشته دانشگاهی وجود دارد.دانش آموزان در دبیرستان متوجه استعداد و توانایی خود می شوند و نیز متناسب با رشته تحصیلی به انتخاب رشته می پردازند.
اولین مرحله یعنی پیش آمادگی اغلب به عنوان بیم، آرزو و شور و اشتیاق برای حضور در دانشگاه تعریف می شود. این اشتیاق به چندین متغیر نیاز دارد که عبارتند از: وضعیت اجتماعی – اقتصادی، جنسیت، محیط، تشویق هم سالان، تشویق دبیران و مشاوران دبیرستان ،کیفیت دبیرستان، رویه علمی و بازار کار.(هاسلر و همکاران ۱۹۸۹)
مرحله دوم مدل هاسلر و گالاگر مرحله جستجو نام دارد.در این مرحله دانش آموزان به دنبال آن هستند تا دانشگاه ها و رشته های مناسب را برای آینده تحصیلی خود انتخاب کنند. متغییر هایی که در این مرحله در انتخاب دانشگاه مورد نظرهستند،شهرت علمی دانشگاه و نیز نزدیکی دانشگاه به محل زندگی خانواده و یا امکانات رفاهی دانشگاه است.برخی از دانش آموزان به شهری که دانشگاه در آن تأسیس شده است نیز توجه دارند زیرا برخی شهرها امکانات فرهنگی ،آموزشی ،علمی و کتابخانه ای بهتری دارند.(نصر و همکاران،۱۳۸۶)
این دو مرحله برای تصمیم گیری دانش آموزان بسیار اهمیت دارد.از طریق بررسی این دو مرحله میتوان درک کرد که چرا دانش آموزان تصمیم می گیرند در دانشگاه و یا رشته ای خاص به تحصیل ادامه دهند. بسیاری از دانش آموزان در طول دو سال اول دبیرستان وارد مرحله دوم یعنی جستجوی دانشگاه می شوند.در این مرحله دانش آموزان گزینه های گوناگونی رابر حسب دانشکده و دانشگاه ونیز گزینه های شغلی را مورد ملاحظه قرار می دهند.(هاسلر و گالاگر،۱۹۸۷)
در مجموع،در مرحله جستجو،دانش آموزان یاد میگیرند چگونه مناسب ترین دانشگاه را برای خود انتخاب نمایند .عدم وجود اطلاعات مناسب درباره خط مشی ها و رویه های مربوط به پذیرش دانشگاه می تواند این احتمال را کاهش دهد که دانش آموز به طور موفقیت آمیزی از مرحله دوم (جستجو)به مرحله سوم(انتخاب) ونهایتأ به دانشگاه وارد شود.بعد از تکمیل مرحله جستجو دانش آموزان ممکن است به سمت مرحله انتخاب حرکت کنند که سوال نهایی(کجا خواهم رفت؟)را پاسخ می دهند.دانش آموز هنگامی که به دانشگاه ها درخواست می دهد وارد مرحله انتخاب میشوند. در طول مرحله انتخاب،که برای بیشتر دانش آموزان در دوره دوم دبیرستان اتفاق می افتد،دانش آموزان عواملی مانند شهرت علمی،هزینه ها ومحل تحصیل را مورد مطالعه قرار می دهندو نهایتأ تصمیم می گیرند در چه دانشگاهی حضور یابند.به عبارت دیگر،ارزشیابی مؤسسه های علمی – دانشگاهی مختلفی که در مجموعه انتخاب های دانش آموزان قرار گرفته در این مرحله انجام می شود.در این مرحله،دانش آموزان نقاط قوت و ضعف این مؤسسات را با یکدیگر مقایسه کرده و تصمیم گیری نهایی خود را انجام می دهند. .(نصر و همکاران،۱۳۸۶)

الگوی مک دونگ و آنتونیو
نظریه دیگری که در زمینه انتخاب رشته مطرح می شود نظریه ای است که توسط مک دونگ و آنتونیو (۱۹۹۶)مطرح می شود.این نظریه سه انگیزه را برای انتخاب دانشگاه بیان می کند.که هر سه این انگیزه ها بر تصمیم گیری تمرکز دارد.
انگیزه اول که جنبه روانشناسی – اجتماعی دارد و خود شامل سه قسمت می گردد.قسمت اول محیط،هزینه تحصیل و تأثیر دوستان را می سنجد.قسمت دوم تطابق فرد و دانشگاه را بررسی می کند و در قسمت سوم فرد دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب می کند. انگیزه دوم که جنبه اقتصادی دارد و هزینه های مالی،کسب اطلاعات مورد نظر و در نهایت تصمیم گیری را در پی دارد. انگیزه سوم که از دید جامعه شناسی انتخاب دانشگاه را بررسی می نماید و جایگاه دانشگاه را در جامعه می سنجد و شرایط فرد را برای ورود به دانشگاه خاص بررسی می نماید. .(مک دونگ و آنتونیو،۱۹۹۶)

الگوی تصمیم گیری هارن
هارن (۱۹۷۹) یک مدل تصمیم گیری مناسب برای دانشجویان ارائه کرد و بیان داشت که اگر دانشجویان در انتخاب رشته خود این الگو را در نظر بگیرند،از انتخاب خود خشنود خواهند بود.(عنایتی و همکاران،۱۳۹۱) مشابه اکثر الگو های رو به رشد این الگو نیز دارای چند مرحله است.مراحلی که زنجیر وار به هم پیوسته اند. آگاهی ، برنامه ریزی، تعهد و انجام. هارن اظهار داشت که دلواپسی های مختلف و نتایج بدست آمده در هر مرحله و رفتارهای خاصی برای حل این موضوعات مورد استفاده قرار می گیرند.الگوی هارن را یکی از مؤثرترین مسیرها در تصمیم گیری انتخاب رشته می دانند.محدودیت این الگو این است که درخواست ها برای افراد غیر دانشجو کمتر قابل اجرا است. هارن همچنین سه سبک تصمیم گیری را مطرح کرد.سبک منطقی، ذاتی و وابسته.
سبک منطقی:در این مرحله دانشجو اطلاعات را جمع آوری و موقعیت را ارزیابی می کند و مسئولیت شخصی را برای اتخاذ تصمیم خود بر عهده می گیرد.در این میان ،او کمتر به عواطف و احساسات توجه می کند و بیشتر در چهارچوب اصول و منطق خود رامحصور می سازد.(هارن،۱۹۷۹)
سبک ذاتی:در این سبک دانشجو از احساسات و عواطف خود بهره می گیرد و تصمیم خود را براساس مناسب ترین احساس اتخاذ می کند.
سبک وابسته:در این سبک دانشجو بیش از اندازه از تفکرات ،اعتقادات وپیشنهادهای دیگران استفاده می کند و مسئولیت کمتری را برای تصمیم گیری خود بر عهده می گیرد.(عنایتی و همکاران،۱۳۹۱)
از الگوی فوق چنان می توان استنباط کرد که سبک اول بیشتر واقع بینانه است و دانشجو تصمیمات خود را بر اساس منطق صحیح اتخاذ می کند.در سبک ذاتی باز هم دانشجو خودش فعال است،ولی از واقع بینی دور می شودو با احساس خود تصمیم می گیرد.درخصوص سبک وابسته باید گفت که زمانی از آن استفاده می شود که دانشجو در تصمیم گیری برای انتخاب رشته تحصیلی مردد است و به نظر دیگران روی می آورد تا به آرامش نسبی دست یابد،حتی اگر رشته ای را که انتخاب می کند، مورد علاقه اش نباشد.بنابراین ،وی برای سلب مسئولیت از خود ،کارش را توجیه می کند.
هارن اظهار میدارد که بیشتر متقاضیان ورود به آموزش عالی به استفاده از سبک منطقی تمایل دارند،اما با رضایت دانشجو همبستگی ندارد.

الگوی گلات
گلات یک الگوی تصمیم گیری متوالی را ارائه می دهد که شباهتی با یک رویه علمی و منطقی دارد.الگوی زیر دارای مراحل زیر می باشد.
۱٫ تعریف اهداف
۲٫ جمع اوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها
۳٫ مطالعه و بررسی راه حل ها
۴٫ ارزشیابی از نتایج
اطلاعات بدست آمده می توانند در سه نظام طبقه بندی و سازماندهی گردد:
۱٫ نظام پیش بینی کننده:در این مرحله تصمیم گیرنده راه حل ها را مشخص کرده و بازده هر راه حل را ارزشیابی می کند.
۲٫ نظام ارزش گذاری:که ارزش هر انتخاب توسط انتخاب کننده تعیین می شود.
۳٫ نظام ملاک دار: تصمیم گیرنده اطلاعات بدست آمده در هر دو مرحله قبل را در نظر می گیرد و تصمیم نهایی را اتخاذ می کند.این روش آزادی انتخاب را برای فرد افزایش می دهد و دیگر تصمیمات در مورد انتخاب رشته توسط سوء گیری های ذهنی منحرف نمی شود.(وی چون لی،۲۰۰۹)
بر طبق این الگو دانشجویان باید قبل از هر چیز به جمع آوری داده ها بپردازند،زیرا تا داده ها به صورت مناسب جمع آوری نگردد،وی نباید هیچ تصمیمی را اتخاذ کند. اگر او این کار را انجام دهد تصمیمی ناقص اتخاذ کرده است.(عنایتی نوین فرد،۱۳۸۹ به نقل از زارعی،۱۳۹۱)
همانطور که مشاهده می شود الگوی گلات بیشتر تکیه بر واقع بینی و دور اندیش داشته و با اصول تصمیم گیری و برنامه ریزی صحیح مطابقت می نماید.

الگوی موند
با توجه به این الگو دانشجویان برای انتخاب رشته در دانشگاه یک سری از عوامل را ردیف می کنند، سپس به هر یک امتیاز می دهند.به طور مثال دانشجویی ممکن است عواملی همچون هزینه،موقعیت مکانی،برنامه های درسی و غیره را مشخص نماید و سپس با توجه به درجه اهمیت نسبت به رشته های مختلف در دانشگاه های مختلف گرایش پیدا کند.دانشجویان در این راه می تواند از منابع اطلاعاتی گوناگون استفاده کنند که این منابع می تواند دفترچه های راهنما ،مشاوره،بازدید از دانشگاه،مکاتبه با استاید و غیره باشند.در این زمان یکی از این عوامل بسیار مهم قلمداد می شود. به طور نمونه تماس با هر دانشگاه مستلزم وجود دقت بسیار برای هر دانشجو است و این امر بیشتر در سیستم های آموزش عالی غیر متمرکز مصداق دارد.دانشجو پس از آنکه به بررسی های لازم در مورد رشته های مورد انتخاب پرداخت،تعدادی از تصمیمات موقتی را اتخاذ نموده و به هر یک درجه یا رتبه ای می دهد. طبق نظر موند نتایج این تصمیم گیری های موقتی با ورود به یک تصمیم کلی و عمده با هم ترکیب می شوند که منجر به انتخاب یک رشته خاص می شود.(محمدی روزبهانی ۱۳۸۶، به نقل از زارعی ۱۳۹۱)
شیوه تصمیم گیری برای انتخاب رشته در کشورهای مخلف متفاوت است. در برخی از کشورها، دانشجو کالج و رشته ای خاص را انتخاب می کند و خود را برای آزمون ورودی آن آماده می سازد،الگوی تصمیم گیری در این نوع نظام ها کاملأ متفاوت است.(طاهری،۱۳۹۰)

نگاهی به تاریخچه آموزش عالی در ایران
سابقه آموزش عالی درایران به زمان‌های بسیارقدیم باز می‌گردد ، به گونه ای که تاریخ نگاران کهنسال ترین دانشگاه جهان را ” جندی شاپور” معرفی می‌کنند . این دانشگاه که دردوران قبل ازاسلام به وجود آمد و شهرت جهانی یافت و به شاهپور اول –پادشاه ساسانی،منسوب بوده ، ازقرن چهارم تا دهم میلادی تداوم داشته است .دانشگاه جندی شاپور ازلحاظ آموزش و تحقیق درفلسفه وطب شهرت داشت . این دانشگاه در زمان خسرو انوشیروان ترقی بسیارکرد.توجه خاص وی به ادبیات ، فلسفه وعلوم سبب رونق دانش‌هایی همچون هیئت ، نجوم ، مهندسی ، حکمت عملی وعلوم اداری گشت .به هرصورت ، آنچه که مسلم به نظرمی رسد ، این است که دانشگاه جندی شاپور درحدود هزار و هفتصد سال پیش بنا گردید و تا پنج قرن گاهواره علوم پزشکی ، فلسفه ، نجوم و ریاضیات بود . بسیاری ازکتاب ها که به زبان‌های مختلف پیرامون علم پزشکی و تاریخچه آن نوشته شده با نام جندی شاپور توأم است.(سجادی،۱۳۷۶)
با ظهوراسلام و توسعه معارف اسلامی ، درحدود قرن پنجم هجری ، خواجه نظام الملک به ترویج علم و هنر و تأسیس مدارس عالی همت گمارد . او در سال ۴۸۵ هجری ، ساختمان نظامیه بغداد را آغازکرد و درشهرهای دیگر ایران نیز از قبیل نیشابور، بلخ ، هرات ، آمل ، اصفهان دست به تأسیس مدارس عالی موسوم به ” نظامیه ” زد . که مهمترین آنها مدارس بیهقیه و سعیدیه بود و مواد درسی آن شامل فقه ، حدیث ، تفسیر ، علم حساب و پزشکی می‌شد(آلیاری،۱۳۷۳)
ازهنگام تأسیس دانشگاه جندی شاپور تازمان تشکیل دولت صفویه ، آموزش عالی سنتی ایران همواره نیازمند حمایت دولت‌ها بوده وبه همین جهت همگام با تحولات سیاسی ، دچار فراز و نشیب می شده است . حاکمان حکومت صفویه درپرتو وحدت سیاسی و مذهبی که به ارمغان آوردند ، سیستمی را بنیان گذاری نمودند که به موجب آن ، مردم خودشان داوطلب ایجاد ، اداره و حفظ مدارس شدند واین نظام تابه امروز در آموزش عالی کما بیش به همان نحو عمل می کند .برخورد ملت ایران با ملل اروپایی ، به خصوص در اثر تجاوز کشورهای روسیه و انگلستان در اوایل قرن سیزدهم هجری ، پیامد مهمی برای ایران داشت . اولیای امور دریافتند که ایران از قافله تمدن به خصوص در زمینه های مختلف علوم ، فنون و صنایع ، به کلی عقب مانده است و برای مقابله با تجاوز کشورهای غربی ، راه چاره را در این دیدند که هرچه سریع تر به کسب علوم و فنون غربی همت گمارند ، لذا این فکر را از دو طریق به مرحله عمل گذاردند، در مرحله اول با اعزام محصلان ایرانی به خارج برای کسب علوم جدید و در مرحله دوم با استخدام خارجی مشاوران برای تعلیم و تربیت ایرانیان در رشته ها و فنون علمی جدید .این سیاست که به تأسیس مدارس جدید در ایران – طبق نمونه مدارس ممالک غرب،منتهی شد، باعث گردیدکه دستگاه آموزش و پرورش جدید ایران از دستگاه آموزش و پرورش قدیم جدا شود .(سجادی،۱۳۷۶)
هسته اولیه تعلیمات عالیه نوین در ایران با ایجاد مدرسه دارالفنون شکل گرفت.در سال ۱۲۶۶ ه . ق میرزاتقی خان امیرکبیر در گوشه ای از ارگ تهران بنای مدرسه ای را به سبک مدارس عالیه اروپا شروع کرد و آن را دارالفنون نامید .ازهنگام تأسیس دانشگاه جندی شاپور تازمان تشکیل دولت صفویه ، آموزش عالی سنتی ایران همواره نیازمند حمایت دولت‌ها بوده وبه همین جهت همگام با تحولات سیاسی ، دچارفراز ونشیب می‌شده است. به طورکلی ، مدرسه دارالفنون با استفاده از عالمان اروپایی ، در شناساندن تمدن اروپا و فرهنگ جدید مغرب زمین به ایرانیان ، عامل بسیار مؤثری بود و فارغ التحصیلان دارالفنون ، اغلب از طریق ترجمه و تألیف کتب درسی به این اقدام دامن می‌زدند و صنف جدیدی بوجود آوردند که در تحول فکری دو نسل بعد اثر گذاشت .بعد از دارالفنون ، مدارس دیگری چون مدرسه علوم سیاسی ( ۱۳۱۷ ه . ق ) ، مدرسه فلاحت (۱۳۱۹ ه . ق ) مدرسه طب ( ۱۳۳۷ ه.ق ) ودارالمعلمین عالی ( ۱۳۰۷ ه . ق ) تأسیس شدند. (حقیقت ،۱۳۸۶)
البته این نکته قابل ذکر است که مدارس عالی در این تاریخ ، هنوز فاقد شبکه اداری توسعه یافته بود وبا سازمان اداری ساده و متمرکز اداره می‌شد ، ولی به تدریج با گسترش این مدارس،اداره آنها به عهده وزارت معارف گذاشته شد .قبل از تأسیس دانشگاه تهران ، مراکز علمی به صورت پراکنده و جدا از یکدیگر قرار داشتند ، اما بعدها به منظور تمرکز مدارس عالی در یک محدوده معین و برای آنکه تعلیمات عالیه در ایران بر پایه اساسی استوار گردد و امور آموزشی و علمی مدارس عالیه تحت نظم و تربیت معینی درآید ، تأسیس دانشگاه تهران درخرداد ماه ۱۳۱۳ به تصویب مجلس رسید .ازسال ۱۳۲۶ ش با تأسیس دانشگاه تبریز ، دولت به فکر ایجاد دانشگاههایی در شهرستان ها افتاد .در تاریخ سوم خرداد ماه ۱۳۲۸ بنا به تصویب مجلس ، به وزارت فرهنگ اجازه داده شد که در شهرستان های مشهد ، اصفهان ، شیراز و هر شهرستان دیگری که وزارت فرهنگ لازم بداند ، به تدریج دانشگاه تأسیس نموده و دانشگاه تبریز را تکمیل و در اهواز اقدام به تأسیس دانشکده پزشکی نماید .هسته اولیه تعلیمات عالیه نوین در ایران با ایجاد مدرسه دارالفنون شکل گرفت . در سال ۱۲۶۶ ه . ق میرزاتقی خان امیرکبیر در گوشه ای از ارگ تهران بنای مدرسه ای را به سبک مدارس عالیه اروپا شروع کرد و آن را دارالفنون نامید.آموزشگاه عالی بهداری مشهد که در سال ۱۳۱۸ و آموزشگاه های بهداری اصفهان و شیراز که هردو در سال ۱۳۲۵ تأسیس یافته بودند ، به ترتیب هسته‌های نخستین ایجاد دانشگاه‌های مشهد ، اصفهان و شیراز تشکیل دادند . دانشگاه شیراز که در سال ۱۳۳۵ رسمیت یافته بود ، در سال ۱۳۴۱با ارائه طرفی نوین تبدیل به دانشگاه پهلوی شد و از سال ۱۳۴۰ به بعد ، دولت اجازه تأسیس مدارس عالی به اشخاص و هیأت های خصوصی را هم صادر کرد.از سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۱ دانشگاه اهواز ،ملی ، مدرسه عالی نقشه برداری ، مدرسه عالی ادبیات و زبان های خارجی دانشکده پلی تکنیک و انیستیتو خوارو بار به وجود آمدند و تا سال ۱۳۵۷ تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش و عالی کشور به ۲۳ دانشگاه و ۲۰۶ مؤسسه آموزش عالی در دوره های روزانه ، شبانه و در سطوح مختلف تحصیلی بالغ گشت.(فاتحی،۱۳۸۰)

تاریخچه ورزش مدارس ایران
سامان یافتن تعلیم و تربیت ایران را به میرزا تقی خان امیر کبیر نسبت می دهند. وی با فراهم آوردن مقدمات تأسیس دارالفنون در سال ۱۲۶۸ هجری قمری (۱۲۷۷ خورشیدی) سازمان جدید فرهنگی ایران را بنا نهاد. این اقدام منجر به توجه مردم نسبت به فرهنگ شد. به طوری که در سال ۱۲۸۷ خورشیدی قانون اداری فرهنگ به تصویب رسید. به دنبال آن با تصویب قانون فرهنگ در نهم آبان ماه ۱۲۹۰ خورشیدی، نخستین گام در راه اصلاح سازمان فرهنگ برداشته شد. پس از تصویب این قانون، مدارس بسیاری در تهران و سایر شهرستانها افتتاح شدند. در قانون فرهنگ به امر تربیت بدنی و پرورش جسم دانش آموزان اشاره صریح شده است. در ماده اول این قانون، مکتب و مدرسه به تأسیساتی اطلاق می شود که برای تربیت اخلاقی، علمی و بدنی « ابنا نوع » دایر می گردد. در ماده دوم، در مورد برنامه هایی که از سوی وزارت معارف برای مدرسه تعیین شده، تصریح شده است که «باید در پروگرام، حیثیت علمی و صنعتی و نشو و نمای بدنی محفوظ باشد». اما چنین قانونی مدارس را مجبور نمی ساخت تا امکانات و لوازم را برای گسترش فعالیتهای بدنی فراهم آورند. به همین دلیل تصمیم گرفته شد تا ورزش در مدارس جنبه قانونی و اجباری داشته باشد. در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی بنا به پیشنهاد سید محمد تدین وزیر وقت و بر اساس قانونی که از تصویب مجلس شورای ملی گذشت، درس تربیت بدنی و ورزش به صورت رسمی جزء برنامه های درسی در همه مقاطع تحصیلی قرار گرفت. به موجب این قانون هر روز یک ساعت از برنامه های دانش آموزان به درس تربیت بدنی و ورزش اختصاص یافت این قانون اداری در ۴ ماده بشرح زیر بود:
ماده یک : وزارت معارف مجاز است که ورزش را در کلیه مدارس جدید اجباری کند.
ماده دو: به غیر از ایام تعطیل همه روزه در مدارس مزبور ورزش بعمل آید.
ماده سه : عدد ساعت و اوقات ورزش و تربیت بدنی را وزارت معارف تعیین خواهد کرد.
ماده چهار : این قانون پس از تصویب به مدت یک سال در مرکز ایالات و ولایات و تا مدت سه سال در سایر مقاطع به موقع به اجرا گذاشته خواهد شد.( اینترنت سایت نشاط، ۱۳۸۲).
اجرای این قانون به علت کمبود امکانات و نیروی متخصص عملاً با مشکلاتی مواجه شد. چنین قانونی که بدون توجه به تأسیسات کافی و نیروی انسانی هدایت کننده تصویب شده بود؛ خود زمینه مهمی بود تا وزارت معارف وقت، چاره اندیشی کند و برنامه هایی را برای ساعت ورزش طراحی، تدوین و ابلاغ کند. از این رو در سال ۱۳۱۲، اولین تشکیلات ستادی تربیت بدنی و ورزش برای هدایت ورزش تدوین شد؛ و دایره تربیت بدنی در وزارت معارف، اوقاف و مستظرفه تأسیس گردید. سپس در سال ۱۳۱۳ این دایره انجمن ملی تربیت بدنی و پیشاهنگی ایران نامیده شد. این انجمن در شهرستانها هم شعبه ایجاد کرد و در سال ۱۳۱۴ برای تأمین معلم تربیت بدنی مورد نیاز آموزش و پرورش مراکز تربیت معلم تأسیس گردید تا اجرای درس تربیت بدنی از ابتدایی تا پایان دوره متوسطه توسط معلم متخصص تربیت بدنی تدریس شود.(همان منبع).
مسابقات ورزشی از سال ۱۳۱۴ در رشته های مختلف ورزشی بین دانش آموزان، دانشجویان و گروههای آزاد زیر نظر انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی برگزار می شد؛ اما از سال ۱۳۲۰ وضع تشکیلاتی و سازمانی ورزش کشور تغییر کرد. در این سال اداره تربیت بدنی در وزارت فرهنگ از لحاظ تشکیلات اداری از انجمن جدا شد. از سال ۱۳۲۷ مسابقات ورزشی آموزشگاهها زیر نظر مستقیم اداره تربیت بدنی وزارت فرهنگ قرار گرفت.
در بهار ۱۳۳۱ به موجب دستور وزارت فرهنگ کمیسیونی متشکل از عده ای از دبیران، مأمور بررسی برنامه های تحصیلی پس از چهار سال اول ابتدایی شد. کمسیون مذکور پس از بررسی، جمعاً چهار ساعت ورزش در هفته را (از ساعت ۲ بعداز ظهر به بعد) برای چهار ساله دوم تحصیلی مقرر نمود. تا پیش از سال ۱۳۳۲ اداره تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش با مختصر تغییراتی وظایف امور آموزشی درس ورزش و فعالیتهای فوق برنامه و مسابقات را به عهده داشت (روزنامه همشهری، ۱۳۸۲).
تشکیلات تربیت بدنی و ورزش مدارس از سال ۱۳۲۳ در سطح کشور با عنوان اداره کل تربیت بدنی، در سطح استان با عنوان کارشناسی مسئول و در سطح شهرستان به عنوان مسئول تربیت بدنی آموزشگاهها شروع به فعالیت نمود. ضرورت ارتقاء تشکیلات تربیت بدنی آموزشگاهها از سالهای قبل از انقلاب مطرح بود تا اینکه برای اولین بار در سال ۱۳۵۷ تشکیلات تربیت بدنی و ورزش مدارس از اداره کل به معاونت ارتقاء پیدا کرد. اگر چه این ارتقاء تشکیلات باعث خشنودی جامعه ورزش گردید، اما در کمتر از یک سال مجدداً تشکیلات تربیت بدنی از معاونت در سطح آموزش و پرورش به یک اداره کل زیر نظر معاون پرورشی تنزل پیدا کرد (اینترنت سایت نشاط، ۱۳۸۲).
طی دو دهه ی اخیر موضوع ارتقاء تشکیلات، همیشه توسط متخصصین و کارشناسان تعلیم و تربیت و تربیت بدنی مطرح بود تا اینکه در سال ۱۳۷۸ به پیشنهاد معاون پرورشی وقت، اداره کل تربیت بدنی به دو اداره کل تربیت بدنی دختران و پسران در سطح ستاد تفکیک و این تشکیلات در سطح استان ها و شهرستان ها نیز تحقق پیدا کرد. اگر چه این توسعه یک گام به جلو بود اما چنین حرکتی باعث رضایت متخصصین تربیت بدنی و علوم ورزشی نگردید، به طوری که در سال ۱۳۷۹ با نظر وزیر آموزش و پرورش وقت پشنهاد معاونت تربیت بدنی و تندرستی با تصویب سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با عنوان یکی از هفت معاونت وزارت آموزش و پرورش شروع به فعالیت نمود. این ارتقاء تشکیلاتی در سطح استانها به مدیریت و در سطح شهرستانها به کارشناس مسئول تغییر پذیرفت. (همان منبع)

تاریخچه کنکور در ایران
کنکور در ایران از ابتدای تأسیس دانشگاه‌ها شروع وجود داشت ولی تا سال ۱۳۴۲ هر دانشگاه برای جذب دانشجو مستقل عمل می‌کرد و دانشگاه‌ها با گرفتن امتحانات ورودی خاص خود، دانشجویانی را می‌پذیرفتند. از اوایل دهه ۱۳۴۰ دانشگاه‌هایی از جمله صنعتی آریامهر، پلی‌تکنیک، ملی، فردوسی و جندی‌شاپور ساخته شدند که تا اوایل دهه ۱۳۵۰ تعداد آن‌ها به ۱۴ دانشگاه رسید. به مرور زمان، حجم متقاضیان ورود به دانشگاه بسیار زیادتر از گذشته شد و این موضوع مسئولان وقت را واداشت تا آموزش عالی را تأسیس کنند و از این طریق پاسخگوی جمعیت زیاد داوطلبان برای ورود به دانشگاه باشند. پس از تأسیس وزارت علوم و راه‌اندازی مرکز آزمون‌شناسی در سال ۱۳۴۷، آزمون سراسری مجدداً به صورت متمرکز رایج شد و در نخستین آزمون، ۱۲ دانشگاه با ۳۰ رشته تحصیلی وجود داشت که داوطلبان می‌توانستند از این میان ۱۰ رشته را انتخاب کنند. در سال ۱۳۵۴سازمان سنجش آموزش کشور تشکیل شد و کنکور جایگاه سازمان‌یافته‌تری به خود گرفت: تا این سال‌ها علاوه بر نتایج کنکور، معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و ضوابطی از جمله نوع مدرک، سهمیه منطقه، جنسیت و نظام وظیفه هم در قبولی داوطلبان تأثیر داشت؛ در سال ۱۳۵۷ قبولی تنها به نتایج کنکور محدود شد و پس از انقلاب اسلامی نخستین آزمون سراسری در سال ۱۳۵۸برگزار شد و بعد از آن هم با انقلاب فرهنگی، دانشگاه‌ها و به تبع آن کنکور ۳ سال تعطیل شد. بنابراین گزارش، سال ۱۳۶۱ دوباره کنکور شکل گرفت و ‌در این سال تنها برای رشته‌های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی آزمون برگزار شد. این روند کنکور تا سال ۱۳۷۱ ادامه پیدا کرد و داوطلبان سه نوع سهمیه آزاد، منطقه‌ای و نهادهای انقلاب اسلامی داشتند. به مرور زمان تحصیلات از نوع پیام‌نور، شبانه، مراکز تربیت معلم و غیرانتفاعی به وجود آمد.با ایجاد نظام جدید متوسطه و تقسیم ۴ سال دبیرستان به ۳ سال متوسطه و یک سال پیش‌دانشگاهی، سدی جدید به غیر از کنکور برای داوطلبان ایجاد شد. در سال‌های اول تشکیل پیش‌دانشگاهی، کنکوری برای ورود به این مقطع پیش‌بینی شد که دو سال بعد این کنکور به شرط معدل تغییر یافت. بعد از مدتی سد پیش دانشگاهی شکسته شد و تنها سد کنکور برای داوطلبان باقی ماند به این معنی که دیگر نگرانی از بابت حضور در پیش‌دانشگاهی وجود نداشت. روند درخواست داوطلبان برای شرکت در کنکور و پذیرش در دانشگاه‌ها صعودی بود و این امر باعث افزایش دانشگاه‌های آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و ایجاد دانشگاه جامع‌علمی ـ کاربردی شد. (اینترنت،سایت سازمان سنجش)

روش پذیرش دانشجو در ایران
روش های گزینش دانشجو در کد رشته محل هایی که پذیرش آنها بر اساس آزمون سراسری با نمرات آزمون و اعمال سوابق می باشد ، به دو روش صورت می پذیرد.
الف:متمرکز: روشی است که فقط نمرات آزمون و حسب ضوابط سوابق تحصیلی داوطلبان واجد شرایط ملاک و مبنای پذیرش قرارمی گیردواسامی پذیرفته شدگان دریک مرحله وبه طوریکجا اعلام می گردد. دراین روش هرداوطلب باتوجه به شرایط وی ازنظرسهمیه،بوم وبراساس نمره کل اکتسابی درزیرگروه مربوطه، به اولین کدرشته انتخابی که ازنظرعلمی برتری دارد درمقایسه باسایرداوطلبانی که شرایط مشابه و برابردارنددرصورت وجود ظرفیت معرفی می شود. گزینش اغلب رشته های دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به روش متمرکزصورت می گیرد. به منظوراعلام اسامی پذیرفته شدگان نهایی به این روش،اقدامات زیرانجام می گردد:
 بررسی کد رشته های متمرکز داوطلبان وذخیره کردن آنهابه همراه سایراطلاعات آنان
 تعیین نقطه یا اولویت قبولی هرداوطلب باتوجه به شرایط و وضعیت وی ازهرلحاظ ومقایسه ای که بین هرداوطلب بادیگرداوطلبان باوضعیت مشابه وی انجام می گیرد.
 اعلام اسامی پذیرفته شدگان نهایی.

تبصره: درروش متمرکز،پذیرش دربعضی ازرشته هابه صورت شرایط خاص انجام می شود. رشته های دارای شرایط خاص رشته هایی هستندکه درپذیرش آنهاشرایط خاصی ازقبیل مصاحبه،معاینه،آزمون عملی یاعلمی جداگانه و … ،اعمال می شود واسامی پذیرفته شدگان نهایی این رشته هابااعمال نتایج مراحل فوق،مطابق ظرفیت هرکدرشته مشخص می شود. نتایج پذیرفته شدگان این رشته ها به همراه سایررشته های متمرکزاعلام می شود.

ب:روش نیمه متمرکز : روش گزینش نیمه متمرکز ، روشی است که اسامی پذیرفته شدگان نهایی به صورت قطعی ودریک مرحله اعلام نمی شود. برای رشته هایی که نیاز به اقدامات دیگری نظیرمصاحبه،معاینه،آزمون عملی ویا علمی جداگانه دارد،بعدازاعلام نتایج نهایی رشته های متمرکز واز بین آن دسته ازداوطلبانی که کداین گونه رشته هارا انتخاب کرده ودراولویت انتخابی قبل ازاین کدهادررشته متمرکزپذیرفته نشده اند، به صورت چندبرابرظرفیت گزینش صورت می گیرد.اسامی معرفی شدگان چندبرابرظرفیت برای انجام مراحل مصاحبه، معاینه،آزمون علمی ویاعملی اعلام می شود. درگزینش نهایی هریک ازرشته های نیمه متمرکزعلاوه برنمرات آزمون،نتایج مراحل فوق مربوط به هررشته نیزملاک قرارداده می شود و اسامی پذیرفته شدگان نهایی اعلام می گردد.
پس از انتشار فهرست اسامی پذیرفته شدگان نهایی رشته های متمرکز،فهرست اسامی معرفی شدگان هریک از کد رشته های نیمه متمرکز تا چند برابر ظرفیت هر رشته با توجه به نمره کل از بین داوطلبانی که کد رشته یاکدرشته های مذکور را انتخاب نموده اند استخراج واعلام خواهدشد.
تبصره : آن دسته ازداوطلبانی که در کد رشته متمرکز انتخابی ، قبل از کدرشته های نیمه متمرکز پذیرفته شوند ،در ردیف واجدین شرایط رشته های نیمه متمرکز به منظور استخراج فهرست معرفی شدگان رشته یا رشته های نیمه متمرکز قرار نمی گیرند.
– گزینش نهایی درهر رشته براساس نمره کل اکتسابی مربوط و با توجه به نتایج مصاحبه ،معاینه، آزمون عملی و یا علمی و نتیجه بررسی صلاحیت های عمومی داوطلبان توسط ارگان ذیربط، انجام وفهرست اسامی قبول شدگان نهایی استخراج واعلام خواهد شد.
پذیرفته شدن داوطلب پس از موفقیت در مصاحبه و معاینه و یا آزمون عملی و گزینش نهایی در هر یک از رشته های تحصیلی نیمه متمرکز دوره های روزانه ،به عنوان یک نوبت از حداکثر دو نوبت قبولی برای وی محسوب می گردد.
معرفی چند برابر رشته های نیمه متمرکز به عنوان قبولی نهایی محسوب نمی گردد ،لیکن داوطلبانی که مراحل مختلف مصاحبه،معاینه وآزمون عملی را با موفقیت طی نمایندودرردیف پذیرفته شدگان نهایی به عنوان قبولی توسط این سازمان اعلام نتایج شوندپذیرفته شده رشته نیمه متمرکز می باشند.(سایت سازمان سنجش)

روش پذیرش دانشجو در سایر کشورها
روش پذیرش دانشجو در کشورهای مختلف متفاوت است.در برخی از کشورها پذیرش دانشجو به عهده دانشگاههاست.این دانشگاه ها براساس معیار های مختلف از جمله سوابق تحصیلی دانش آموزان و برخی از شاخص ها اقدام به پذیرش دانشجو می کنند.در برخی از کشورها مانند ایران و چین پذیرش دانشجو تنها مبنی بر نتایج آزمون سراسری است.در بعضی از کشورها آزمون سراسری برگزار می شود و این آزمون ها یکی از ملاک های اصلی پذیرش دانشجو است از جمله این کشور ها ژاپن می باشد.در برخی از کشور ها نتایج امتحان های هماهنگ پایان دوره متوسطه ملاک پذیرش دانشجو است از جمله این کشورهاسوریه ،اردن و عمان را میتوان نام برد.
به عنوان مثال درژاپن آزمون سراسری برگزار می گردد و مسئولیت برگزاری آزمون سراسری بر عهده ی مؤسسه «مرکز ملی آزمون های ورودی برای دانشگاه» یعنی (N.C.U.E.E) .این مؤسسه زیر نظر وزارت آموزش علوم و فرهنگ است.بر خلاف اینکه مسئله آموزش بین سه وزارت آموزش وپرورش،وزارت علوم تحقیقات و فن آوری ووزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تقسیم شده است.وزارت آموزش و علوم و فرهنگ در ژاپن عهده دار آموزش از پیش دبستان تا دانشگاه است. مؤسسه N.C.U.E.E در ژاپن همانند سازمان سنجش آموزش کشور ایران می باشد که مسئولیت تهیه سؤالهای آزمون،برگزاری آزمون سراسری و تصحیح اوراق و اعلام نتایج به دانشگاه ها و ارسال برگه انتخاب رشته برای داوطلبان را به عهده دارد.(طاهری،۱۳۹۰)

تعریف تربیت بدنی
تربیت بدنی علمی است که از طریق آن، انسان کمال مطلوب را بدست می آورد و بدین طریق، تحت تربیت به سوی کمال سوق داده شده و بر آنچه که فطرتاً می تواند دست پیدا کند، موفق و کامیاب می شود. به عبارت دیگر تربیت حاصل آموزش است ، به صورت عرضه یافته ها، انتقال دانستنی ها، سازماندهی تجربه ها و بکارگیری استعدادهایی که می خواهند انسان را به « انسان خود یافته» تبدیل کنند .( انتشارات اداره کل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۶۸).
از تربیت بدنی تعاریف بسیاری به عمل آمده که از جمله آنها می توان به تعاریف زیر اشاره نمود: تربیت بدنی نوعی تعلیم و تربیت می باشد که در آن فعالیتهای حرکتی به عنوان وسیله ای در ارتباط با ارزشها و معیارهای رشد و توسعه انسان مورد استفاده قرار می گیرند (نمازی زاده، ۱۳۷۷).
مظفری (۱۳۸۳) در تعریف تربیت بدنی چنین می گوید : « تربیت بدنی بخش مهمی از تعلیم و تربیت است که از طریق حرکت و ورزش جریان رشد را در تمام ابعاد انسان تسهیل و هماهنگ کرده و به شکوفایی و تکوین استعدادهای مطلوب کمک می کند».
تربیت بدنی و ورزش بخش مهمی از تعلیم و تربیت می باشد که در پرورش جنبه های جسمانی و روانی انسان نقش مؤثری دارد و مقصد آن تعالی بشر از طریق انتخاب فعالیتهای بدنی مناسب می باشد.(آدینهیی، ۱۳۷۹). همچنین به نظر خالصی (۱۳۸۰) تربیت بدنی، ساختاری برای مراقبت و توسعه بدن است که در مدارس اجرا می گردد. رحیمی ارسنجانی (۱۳۸۰) تربیت بدنی و ورزش را پرورش جسم و روان از راه حرکت می داند و همچنین تربیت بدنی را مرحله ای از آموزش و تربیت عمومی که در رشد و تکامل نخستین کودک، از راه فعالیتهای جسمانی و تجربیات حرکتی، مشارکت دارد عنوان می کند. مشرف جوادی (۱۳۷۶) تربیت بدنی را اینگونه تعریف می نماید :« تربیت بدنی در لغت به معنی پرورش بدن به وسیله ورزشهای گوناگون است. این اصطلاح امروزه برای شاخه ای از علم به کار برده می شود که در آن شیوه های گوناگون پرورش بدن به وسیله ورزش، در مراحل مختلف رشد، بررسی می شود». مردان (۱۳۷۶) با تعبیری دیگر تربیت بدنی را اینگونه تعریف می کند : « تربیت بدنی دانش تندرستی و حفظ تعادل است، رشد همه جانبه ی فرد و قوای او را از طریق فعالیتهای جسمانی و روانی و گسترش ارتباط با دیگران بر عهده دارد».
نمازی زاده (۱۳۷۷) در مقدمه بیومکانیک ورزشی به تعریف تربیت بدنی و فواید آن بدین گونه اشاره می نماید :
« تربیت بدنی توسعه و تکامل جسمی، روانی، عاطفی، اخلاقی و اجتماعی را به هدفهای خود و به منظور تربیت انسانِ متعهد و متمدن دربر می گیرد و از فعالیتهای جسمی به عنوان یک وسیله استفاده می کند، بنابر این مقصود اصلی تربیت بدنی نگهداری و ارتقاء قابلیت ها ، نگرش ها ، عقاید و آرمانهای انسانی می باشد. خصلت های مطلوب و بی نهایت انسانی در رابطه با تربیت بدنی در یک چیز مشترک است و آن اینکه تحقق این خصلتها در کلیه ابعادش (جسمی، عقلی، عاطفی و اجتماعی) از طریق به کار گرفتن فعالیت های جسمانی دنبال می شود. بنابر این موفقیت مربیان در این زمینه ها بستگی به روشها و ابزاری که استفاده می کنند دارد».
آنچه از تعاریف ذکر شده بدست می آید این نکته است که تربیت انسان نمی تواند جدای از تربیت بعد جسمانی باشد.

معرفی رشته تربیت بدنی
تربیت بدنی رشته میان رشته ای می باشد که از علوم مختلف برای تقویت و تربیت جسم و روان انسان استفاده می کند. این رشته از یک سو مشتمل بر یکسری رشته های پایه ی پزشکی می باشد تا جایی که فارغ التحصیل آن تا حد یک پزشکیار با جسم انسان آشنا می شود و از سوی دیگر بخشی از دروس این رشته شامل علوم تربیتی است تا دانشجوی این رشته با تنش و واکنش انسانها آشنا شود و بتواند به عنوان یک مربی با ورزشکاران یا دانش آموزان به درستی برخورد کند. و بالاخره یک بعد این رشته شامل علوم ورزشی می شود یعنی دانشجو، علوم ورزشی را به صورت علمی و عملی آموزش می بیند تا بتواند در رشته های مختلف ورزشی مهارت داشته باشد و همچنین توانایی تحقیق در علوم ورزشی را به دست بیاورد. (تندنویس،۱۳۷۹)
توانایی های لازم
دانشجوی این رشته باید از کودکی ورزشکار باشد. چون یکسری ازمهارت های پایه ای مثل ژیمناستیک و یا دومیدانی که نیاز به هماهنگی کامل عصب و عضله دارد، نمی توان در بزرگسالی فراگرفت. در ضمن افرادی که از کودکی اهل ورزش هستند، انگیزه ی بیشتری برای فراگیری مطالب علمی و عملی از خود نشان می دهند. گفتنی است که قد آقایان داوطلب رشته تربیت بدنی باید حداقل ۱۶۵ سانتی متر و خانم ها ۱۵۸ سانتی متر باشد. (قهرمانان تیم ملی از شرط یاد شده مستثنی هستند) گفتنی است که این رشته بصورت نیمه متمرکز دانشجو می گیرد. یعنی در یک آزمون عملی مهارت، آمادگی و توانایی جسمی دانشجویان سنجیده می شود.(کاشف و بنیان،۱۳۸۸)
موقعیت شغلی در ایران
فارغ التحصیل تربیت بدنی می تواند به عنوان مربی و مسئول ورزش در وزارتخانه ها و بعضی از وزارتخانه ها که بخش تربیت بدنی دارند، فعالیت کند. همچنین می تواند در ساخت وسایل و البسه ورزشی مشاور یک طراح باشد. چون نظرات یک کارشناس ورزشی نقش مؤثری در بهبود وسایل ورزشی دارد. در کل فارغ التحصیل این رشته اگر فرد فعالی باشد، هیچ وقت بیکار نمی ماند چون می تواند به عنوان مربی در باشگاههای ورزشی آزاد فعالیت کند و یا به عنوان مربی، کارشناس یا مربی بدنسازی جذب سازمان تربیت بدنی شود
.درس های این رشته در طول تحصیل در دوران تحصیل عبارتند از:
دروس پایه: آناتومی انسانی، فیزیولوژی انسانی، شیمی عمومی، فیزیک عمومی، ریاضیات پایه و مقدمات آمار، کمکهای اولیه، زیست شناسی. دروس اصلی: اصول فلسفه آموزش و پرورش، مبانی برنامه ریزی آموزش متوسطه، روانشناسی کودکی و نوجوانی، روانشناسی تربیتی، اصول و فنون مشاوره و راهنمایی، سنجش و اندازه گیری، تولید و کاربرد مواد آموزشی، روشها و فنون تدریس، مدیریت آموزشی.
دروس تخصصی:اصول و مبانی تربیت بدنی، تاریخ تربیت بدنی، تغذیه و ورزش، آسیب شناسی ورزشی، رشد و تکامل حرکتی، فیزیولوژی ورزشی، یادگیری حرکتی، سنجش و اندازه گیری در تربیت بدنی، بهداشت و ورزش، تربیت بدنی در مدارس، مدیریت سازمانهای ورزشی ، مدیریت و طرز اجرای مسابقات، زبان اختصاصی، حرکت شناسی ورزشی، حرکات اصلاحی، تربیت بدنی و ورزش معلولین، مقدمات بیومکانیک ورزشی، مبانی روانی و اجتماعی، تربیت بدنی، آمادگی جسمانی، فوتبال، دو و میدانی ، ژیمناستیک، شنا، والیبال، بسکتبال، هندبال، تنیس روی میز، کشتی، بدمینتون.(دانشگاه شیراز،۱۳۹۲)

نحوه گزینش و گرایش های رشته تربیت بدنی
از ابتدارشته علوم ورزشی تا سال ۱۳۷۵ یک رشته با دو گرایش کارشناسی و کارشناسی ارشد بود که با دگرگونی ‌هایی که در شاخه تربیت بدنی و علوم ورزشی در سال ۷۵ محقق شد، بحث نوآوری‌های ملی در رشته‌های علوم ورزشی جدی شد که نتیجه این نوآوری‌ها منجر به آن شد که در سطح کارشناسی سه گرایش جدید کارشناسی مربی‌گری، کارشناسی علوم ورزشی و کارشناسی تربیت دبیر پدید آید. (ایسنا، ۱۳۹۱)
این برنامه‌ها از سال ۸۰ تا ۸۵ در وزارت علوم،‌ تحقیقات و فن‌آوری تصویب شد. همزمان با دوره کارشناسی، نوآوری ‌هایی نیز در برنامه‌های کارشناسی ارشد و دکترای علوم ورزشی آغاز شد که مدیر برنامه‌های کارشناسی ارشد و دکترای در گرایش”فیزیولوژی ورزشی” دکتر حجت الله نیکبخت، در گرایش “بیومکانیک ورزشی”دکتر حیدر صادقی، در گرایش “رفتار حرکتی” دکتر محمد کاظم واعظ موسوی، درگرایش “روانشناسی ورزش”دکتر مهدی نمازی زاده، در گرایش “مدیریت ورزش”، دکتر مهرزاد حمیدی و در بخش” آسیب شناسی ورزش” دکتر حسین علیزاده بودند. (ایسنا، ۱۳۹۱)
این نوآوری ها علاوه بر این که منجر به رشد کمی و کیفی علوم ورزشی شد سبب گردید تا دکترای زیادی در رشته علوم ورزشی تربیت شوند که هم اکنون هر کدام از آن‌ها در دانشگاه‌های معتبر کشور مشغول به فعالیت و دانش اندوزی هستند. به دنبال استقرار این افراد در دانشگاه‌ها تقاضا برای تأسیس گرایش‌ها افزایش یافت و دانشجویان خوبی در کارشناسی ارشد و دکترای زیر نظر این اساتید به تولید یافته‌های علمی،‌ کاربردی و محض در تمام گرایش‌های یاد شده پرداختند.
در نتیجه، تولید مقالات علمی در علوم ورزشی به دلیل این تحول رشته‌ای که از سال ۷۵ شروع و تا سال ۸۵ در تمام گرایش‌ها به تصویب رسید موجب گردید تا رشد سرسام‌آوری طی یک دهه پیدا کند.
در این دوره ۱۰ ساله و به دنبال این تحول بسیاری از اساتید و دانشجویان مقالات خود را در ژورنال‌های معتبر علمی و داخلی به چاپ رساندند. ژورنال‌های معتبر علمی در رشته علوم ورزشی بسیار متنوع و فراگیر شد. به طوری که از یک ژورنال علمی و پژوهشی قبل از سال ۸۰ اکنون بیش از ۱۰ ژورنال علمی در سراسر کشور در بخش‌های علوم ورزشی، تولیدات علمی چاپ و منتشر می‌کنند. این فرآیند آغاز تحول بود. با استقرار مجموعه جدیدی در وزارت علوم در سال ۸۶ تقاضا بر این شد تا تمام برنامه‌های در حال اجرا دانشگاهی مورد تجدیدنظر محتوایی و سرفصلی قرار گیرد. این وضعیت فرصت خوبی برای شاخه‌ی تربیت بدنی و علوم ورزشی فراهم آورد. تا پروپوزال جدیدی برای یک تحول اساسی در علوم ورزشی ایجاد کند.این پروپوزال در سال ۸۸ تا ۸۹ در پژوهشکده تربیت بدنی پشتیبانی شد که نتیجه آن اجرای پژوهشی با دو عنوان که شامل تهیه و تدوین برنامه وگرایش‌های جدید کارشناسی و کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی و دوم تهیه و تدوین برنامه و گرایش‌های جدید دکترای تربیت بدنی و علوم ورزشی همراه بود که پژوهش اولی طی دو سال کار فشرده (گزارش آن شهریور سال ۹۰ در دو جلد )و دومی که گزارش نهایی آن در یک جلد در شهریور ۹۰ منتشر شد.نتیجه این اجرای پژوهشی یک دگرگونی اساسی در تمام برنامه‌ها، گرایش‌ها و رشته‌های علوم ورزشی منجر شد که در عین نگاه برنامه‌های جامع دانشگاه‌های مهم دنیا بومی سازی دانش علوم ورزشی و نیز ارزشی شدن این برنامه‌ها هر سه در یک جا مورد توجه قرار گرفت.به طوری که سه رشته در مقطع کارشناسی، شش رشته در سطح ارشد و شش رشته در مقطع دکترا برنامه ریزی شد و این یعنی ۱۵ رشته علوم ورزشی که زیر مجموعه علم مادری به نام (علوم ورزشی) قرار دارد. (گائینی، ۱۳۹۱)
همچنین در هر یک از رشته های یاد شده دست کم دو گرایش وجود دارد که در رشته کارشناسی علوم ورزشی گرایش‌ها عبارتند از: الف-علوم زیستی ورزش ب-علوم انسانی ورزش
اما در سطح کارشناسی ارشد شش رشته جدید طراحی شده است. رشته اول کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزش ،.رشته دوم رشته کارشناسی ارشد مدیریت ورزش ، سوم رشته کارشناسی ارشد رفتار حرکتی ،رشته چهارم کارشناسی ارشد آسیب شناسی ورزشی وحرکات اصلاحی ،رشته پنجم کارشناسی ارشد روانشناسی و رشته ششم در کارشناسی ارشد، کارشناسی ارشد بیومکانیک است

 
گرایش‌های هر رشته
در کارشناسی ارشد، گرایش‌های رشته کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزش عبارتند از: الف-فیزیولوژی فعالیت بدنی و تندرستی ب- فیزیولوژی ورزشی کاربردی ج- فیزیولوژی فعالیت بدنی محض د- فیزیولوژی فعالیت بدنی بالینی ه-تغذیه ورزشی.
گرایش‌های کارشناسی ارشدمدیریت ورزش عبارت است از:‌الف- مدیریت بازاریابی در ورزش ب- مدیریت اماکن و تاسیسات ورزشی ج- مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی د- مدیریت راهبردی در سازمان‌های ورزشی ه- مدیریت رسانه‌های ورزشی ح- مدیریت رویدادهای ورزشی.
سومین رشته در کارشناسی ارشد رشته کارشناسی ارشد روانشناسی ورزشی که این رشته فقط یک گرایش دارد که آن شامل روانشناسی ورزشی است.
سه گرایش رفتار حرکتی عبارت است از: الف- رشد حرکتی ب- یادگیری وکنترل حرکتی ج- آموزش تربیت بدنی.
گرایش های کارشناسی ارشد آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحیه عبارت است از: الف- حرکات اصلاحی ب- امدادگر ورزشی ج- تربیت بدنی ویژه.
و گرایش های کارشناسی ارشد بیومکانیک ورزشی که گرایش‌های این زیرمجموعه عبارت است از:‌الف-بیومکانیک پایه ورزشی ب- بیومکانیک عملکرد ورزشی ج- بیومکانیک بازتوانی ورزشی د- بیومکانیک و مهندسی ورزشی که گرایش آخری چون هنوز به تصویب نهایی در وزارتخانه نرسیده است احتمال جرح و تعدیل در برنامه آن وجود دارد.
آنچه که مهم است این است که تعداد واحدها در کارشناسی ارشد ۳۲ واحد پیش بینی شده که توزیع این ۳۲ واحد بدین شرح است:
دروس پایه شش واحد، دروس تخصصی ۱۴ واحد، دروس انتخابی شش واحد و پایان نامه شش واحد.
اما در رابطه با تعداد واحدهای کارشناسی‌ها ۱۳۲ واحد است که این تعداد بدین تربیت توزیع شده است:
دروس عمومی ۲۰ واحد،‌دروس پایه نظری ۱۴ واحد، دروس پایه عملی ۳۰ واحد، دروس اصلی نظری ۲۰ واحد، دروس اصلی عمومی ۱۶ واحد، دروس تخصصی نظری هر گرایش ۲۰ واحد، دروس انتخابی عملی شش واحد و دروس انتخابی نظری شش واحد.
همچنین برنامه دوره دکترا که شامل شش رشته است که عبارت است از: رشته دکترا فیزیولوژی ورزش، مدیریت ورزش، رفتار حرکتی، آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی ، روانشناسی ورزش و بیومکانیک ورزشی است.
گرایش‌های هر رشته دکترا؛ در رشته دکترای فیزیولوژی ورزش که شامل سه گرایش است. الف- فیزیولوژی ورزش عصبی و عضلانی ب- فیزیولوژی ورزش قلب، عروق و تنفسی ج-بیوشیمی و متابولیسم ورزشی.
رشته دوم در دکترا، رشته دکترای آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی که خود سه گرایش دارد. عبارتند از: الف-حرکات اصلاحی ب-امدادگر ورزشی ج-تربیت بدنی ویژه.
رشته سوم از برنامه‌های دکترا، به نام رشته دکترای رفتارهای حرکتی است که در این رشته سه گرایش تصویب شده که شامل الف-گرایش رشد حرکتی ب-گرایش یادگیری حرکتی ج-گرایش کنترل حرکتی.
رشته چهارم از برنامه دکترا به نام رشته دکترای روانشناسی ورزشی که دو گرایش زیر مجموعه آن است. الف-گرایش روانشناسی بالینی ورزش ب-گرایش روانشناسی تربیتی ورزش
برنامه پنجم دکترا به نام رشته دکترای بیومکانیک ورزشی است که سه گرایش آن عبارت است از:‌الف-گرایش بیومکانیک پایه ورزش ب-بیومکانیک عملکرد ورزشی ج-بیومکانیک بازتوانی ورزشی که البته احتمال جرح و تعدیل این رشته در وزارت هنوز به تصویب نرسیده است وجود دارد.
برنامه ششم دکترا رشته دکترای مدیریت ورزشی است که سه زیر مجموعه دارد؛ الف-گرایش مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی ب-گرایش مدیریت راهبردی در سازمان‌های ورزشی ج-گرایش مدیریت رویدادها و اماکن ورزشی.
نکته مهم و قابل توجه این است که در هر برنامه دکترا ۳۶ واحد منظور شده که شامل الف-دروس پایه شش واحد ب-دروس تخصصی ۱۰ واحدج-دروس انتخابی دو واحد د- رسانه ۱۸ واحد.
تقریبا ۱۵ رشته و دست کم ۴۵ گرایش در ساختار جدید علوم ورزشی برای گسترش دانش آن در کشور طراحی شده است. که نکته مهم در طراحی این برنامه این است که در بسیاری از این گرایش‌ها دانش جنبه کاربردی پیدا می‌کند. برای نمونه در تغذیه ورزشی فرد آماده می‌شود تا کارشناس زبده در طراحی برنامه‌های تغذیه ورزشی برای عموم و نیازهای رشته‌های ورزشی باشد که این امر ۱۰۰ درصد جنبه کاربردی خواهد داشت. اما برای گرایش فیزیولوژی ورزش محض فرد برای پیشرفت بهتر در این علم تحول پیدا می‌کند. بنابراین جای امیدواری است این برنامه‌ها هر چه سریع‌تر در سطح کشور اجرا شود تا فارغ التحصیلان بتوانند خدمات خود را در سطح ورزش عمومی و کاربردی به سازمان‌های مورد نیاز ارائه خدمات دهند.(گائینی، ۱۳۹۱)

تاریخچه رشته تربیت بدنی در ایران
در سال ۱۳۱۶ برای اولین بار دانشسرای عالی مبادرت به تربیت معلمان تربیت بدنی نمود،لیکن به علت فقدان استاد و وسایل لازم ،در سال دوم دانشجویان را به رشته دیگری منتقل نمود.در سال تحصیلی ۳۶-۳۵ برای بار دوم در دوره کارشناسی ۱۵ پسر و ۵ دختر پذیرفته شدند.از آن سال به بعد،گروه تربیت بدنی رسمأ به عنوان یکی از گروه های آموزشی در دانشسرای عالی سابق فعالیت نمود. در سال ۱۳۳۴ اولین دوره کارشناسی رشته تربیت بدنی در دانشسرا دایر گردید.با تأسیس مدرسه عالی ورزش در سال ۱۳۵۱ نحوه برگزاری آزمون عملی داوطلبان ورود به این رشته تغییر نمود. نکته مهم این بود که داوطلبان از طریق کنکور سراسری پذیرفته نمی شدند بلکه طی آزمون نظری مستقل اقدام به پذیرش آنان می شد.در ابتدا معاینات بدنی و آزمون های عملی انجام می گردید و سپس آزمون نظری گرفته می شد.این امر نشان دهنده اهمیتی بود که به سلامتی کامل جسمانی و مهارتهای ورزشی داده می شد. پس از باز گشایی دانشگاه ها پذیرش دانشجو با استفاده از آزمون سراسری دانشگاه ها و انجام معاینه و مصاحبه و آزمون عملی انجام گرفت. (تندنویس،۱۳۷۹)

عوامل مؤثر بر انتخاب رشته
انگیزه:انگیزه عامل بسیاری از فعالیت ها می باشد.در واقع انگیزه آن چیزی است که به یادگیرنده انرژی می دهد و فعالیتهای او را هدایت می کند.انگیزه تحصیلی یکی از ملزومات یادگیری به حساب می آید و عاملی است که حفظ و تداوم آن به یادگیرنده کمک می کند.(سیف،۱۳۸۹)

علاقه:مفهوم علاقه به معنای داشتن میل و رغبت برای فعالیت و پرداختن به کار است.(پارسا،۱۳۷۴) یکی از مهم ترین مسایلی که هنگام انتخاب رشته باید مورد توجه قرار گیرد علاقه فرد است. میل و علاقه در هر کار سبب می شود شخص با انرژی بیشتری فعالیت کند. بسیاری از دانشجویان به خاطر آن که به رشته تحصیلی خود علاقه نداشته اند، ترک تحصیل کرده اند و تعدادی دیگر نیز نتوانسته اند در رشته خود موفق باشندداوطلبان دانشگاه ها بهتر است قبل از هر چیز زمینه علایق خود را شناسایی کنند و هنگام انتخاب رشته به آن توجه داشته باشند.(روزنامه جوان،۱۳۸۸)

شناخت:در صورتی علاقه به رشته می تواند افراد را در انتخاب رشته صحیح یاری کند که از رشته های تحصیلی و مراکز آموزشی آگاهی داشته باشد. شناخت و آگاهی داشتن از رشته تحصیلی سبب ایجاد انگیزه در فرد می شود. بعضی افراد نسبت به رشته ها و دانشگاه هایی ابراز علاقه می کنند، ولی وقتی مشغول به تحصیل می شوند، احساس می کنند که در انتخاب خود دچار اشتباه شده اند. دلیل این امر نداشتن اطلاع و آگاهی مناسب از رشته های تحصیلی و مراکز آموزشی است.

توانایی علمی:در حال حاضر تعداد داوطلبان از ظرفیت دانشگاه ها بیشتر است. بنابراین همه داوطلبان نمی توانند ادامه تحصیل دهند. آنان بایستی در آزمون شرکت کنند. برحسب توانایی داوطلبان به آن ها اجازه داده می شود به رشته های تحصیلی خاصی وارد شوند. اگر همه افراد می توانستند وارد دانشگاه شوند شرایط فرق می کرد اما در حال حاضر افراد باید برای ورود به دانشگاه مورد ارزشیابی قرار گیرند. درست است که علاقه فرد یکی از مهم ترین ملاک های انتخاب رشته است اما توانایی فرد نیز تعیین کننده است. از آن جا که در مسابقه ورود به دانشگاه همیشه افرادی که توانایی بیشتری دارند انتخاب می شوند، لازم است داوطلبان به نمرات خود توجه کرده و با واقع بینی هرچه بیشتر رشته و محل تحصیل خود را انتخاب کنند.

توان اقتصادی خانواده ها:گاهی اوقات لازم است کسی که در دانشگاه پذیرفته می شود برای تحصیل به شهری مسافرت کند که از محل اقامتش دور است. از طرف دیگر تحصیل در رشته های مختلف هزینه های متفاوتی را دربردارد. رشته های شبانه و دانشگاه های غیرانتفاعی نیازمند وضعیت اقتصادی مناسب خانواده ها است. بنابراین افرادی که قادر به تأمین هزینه رشته ها و دانشگاه ها هستند می توانند آن ها را انتخاب کنند.

امکانات مراکز آموزشی:تعداد زیادی از مراکز آموزشی امکانات مناسبی در اختیار دانشجویان خود قرار می دهند. به طور مثال برای دانشجویان خوابگاه تدارک می بینند و در برخی موارد کمک هزینه های تحصیلی یا بن کتاب در اختیار آنان قرار می دهند. در عوض بعضی از مراکز آموزشی و دانشگاه ها نمی توانند برای دانشجویان خود خوابگاه تهیه کرده و امکانات دیگر را برایشان فراهم آورند. توجه به این مسأله هنگام انتخاب محل تحصیل مهم است.

آینده شغلی: بی شک بسیاری از داوطلبان برای آن که بتوانند شغل بهتری پیدا کنند یا این که احتمال اشتغال آنان افزایش یابد به دانشگاه وارد می شوند. همه رشته های تحصیلی از وضعیت شغلی یکسانی برخوردار نیستند. بنابراین بازار کار آن ها اشباع شده است. از طرفی بعضی از رشته های تحصیلی زمینه شغلی مناسبی ندارند، چرا که یا شناخته شده نیستند یا ضرورت آن ها در حال حاضر احساس نشده است. واقع بینی و دوری از تعصب، داوطلبان را یاری می کند رشته مناسبی انتخاب کنند.

هدف داوطلب: می توان هدف های مختلفی را برای تحصیل در دانشگاه تصور کرد. برخی بر این باورند که باید حتی الامکان تا آخرین مقطع تحصیلی ادامه بدهند و به اصطلاح تا آخر خط بروند. در این صورت باید به طبیعت رشته تحصیلی مورد نظر نیز توجه داشت، چرا که امکان ادامه تحصیل در بعضی از رشته ها وجود ندارد یا این که فقط در کشورهای دیگر می توان در آن رشته تحصیلات خود را تا مقاطع بالاتر ادامه داد.
برخی ورود به دانشگاه را راه حلی موقت می دانند. به عبارت دیگر برای گریز از برخی مسایل و رویدادهای آتی این کار را انجام می دهند.
به طور مثال امروزه بسیاری از داوطلبان دانشگاه ها برای آن که دوران سربازی خود را به تعویق بیندازند یا با گرفتن مدارک بالا و دریافت بورس از مؤسسات از انجام وظیفه عمومی معاف شوند تلاش خود را برای ورود به دانشگاه متمرکز می کنند.
بدیهی است این افراد به دنبال علاقه خود نیستند و هنگام انتخاب رشته هم، رشته ها و دانشگاه هایی را برمی گزینند که احتمال قبول شدن خود را در آن ها زیاد می بینند. این امر پیامدهای منفی به همراه دارد. از جمله می توان به افت کیفیت آموزش عالی اشاره کرد. این عده نه تنها هنگام ورود به دانشگاه موفقیت تحصیلی چندانی نخواهند داشت بلکه روی دانشجویان دیگر نیز اثرات منفی به جای می گذارند. با این کار حق کسی که دارای علاقه و انگیزه ادامه به تحصیل در یک رشته است ضایع می شود.

سهمیه پذیرش:گزینش دانشجو در بیشتر رشته ها به صورت بومی در استان یا ناحیه یا قطب می باشد. مثلاً ۷۰ درصد ظرفیت رشته های پزشکی دانشگاه های هر ناحیه مختص داوطلبان ساکن آن ناحیه اعم از داوطلبان سهمیه مناطق یا نهادها بوده و ۳۰ درصد بقیه به صورت آزاد است. بنابراین پیشنهاد می شود که داوطلبان حتی الامکان از انتخاب محل هایی که در خارج از مناطق بومی داوطلب است خودداری نمایند. شانس قبولی داوطلبی که رشته های تحصیلی و دانشگاه های شهر یا استان خود را انتخاب می کند بیشتر از داوطلبی است که در شرایط تقریباً مشابه دست به انتخاب رشته ها و دانشگاه های مربوط به شهرها یا استان های دیگر می زند.
آزادی عمل:پیش نیاز هر انتخاب، آزادی عمل است. اگر دست کسی را با طناب ببندند نخواهد توانست از میان دو شئ یکی را انتخاب کند و بردارد، باید به داوطلبان اجازه داده شود تا در رشته تحصیلی و محل تحصیل مورد نظر خود اطلاعاتی را کسب کرده و با توجه به این اطلاعات دست به انتخاب بزنند.
مشاهده شده است که در پاره ای موارد والدین، فرزندان خود را مجبور می کنند تا رشته تحصیلی خاصی را انتخاب کنند. این والدین شاید به دنبال آرزوهای خودشان هستند، آرزوهایی که به آن ها نرسیده اند و فکر می کنند فرزندان آنها مسئولیت دارند تا آرزوی والدین را برآورده کنند.منظور از این گفته که والدین نباید فرزندان خود را وادار به انتخاب رشته خاصی کنند، به هیچ وجه به معنی مشارکت نداشتن آنان در سرنوشت فرزند شان نیست. داوطلبان ورود به دانشگاه باید از افراد مختلف از جمله پدر و مادر کمک بگیرند و از تجربیات آنان در انتخاب رشته استفاده کنند.علاقه فرد به رشته، مهم ترین عامل انتخاب رشته است. نباید به هنگام انتخاب رشته تفکر داوطلب این باشد که به هر قیمت در دانشگاه قبول شود.
بخش دوم:بررسی پیشینه پژوهش
الف:پژوهش های انجام شده در داخل کشور
عقیلی و همکاران(۱۳۹۳) در پژوهشی با عنوان « بررسی عوامل مؤثر در انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید صدوقی یزد در سال ۹۲-۱۳۹۱ » که با هدف تعیین و مقایسه عوامل مؤثر در انتخاب رشته بین دانشجویان بود دریافتند که مهم ترین انگیزه فردی در انتخاب رشته تحصیلی در بین دانشجویان هر دو دانشگاه انگیزه آرزوی همیشگی فردی بوده است.براساس نتایج این تحقیق انگیزه های فقط ورود به دانشگاه و انتخاب همسرو وجود دندانپزشک در خانواده در پایین ترین سطح قرار داشته اند.همچنین در حیطه عوامل محیطی رتبه افراد در آزمون سراسری مهم ترین انگیزه محیطی در بین دانشجویان شهید صدوقی محسوب می گردد.در این حیطه انگیزه محل تحصیل و امکان کار با دست کمترین تأثیر را در انتخاب رشته داشته اند.در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران در این حیطه اعتبار رشته در میان مردم ،دوست داشتن و توصیه خانواده مهمترین انگیزه محیطی محسوب می شدند.در حالی که انگیزه رتبه در کنکور سراسری ومحل تحصیل کم ترین تأثیر را در انتخاب رشته داشته اند.
نعمت الهی و همکاران(۱۳۹۳)در پژوهشی با عنوان « بررسی انگیزه ها و دیدگاه های دانشجویان دانشگاه دندانپزشکی مشهد پیرامون انتخاب رشته تحصیلی خویش در سال ۱۳۸۹» به بررسی دیدگاه ها و انگیزه های دانشجویان سال های اول وآخر دانشکده دندانپزشکی مشهد از انتخاب دندانپزشکی به عنوان رشته تحصیلی بود.بر اساس یافته های این پژوهش امنیت شغلی و ساعات کاری مناسب رشته دندانپزشکی را به عنوان مؤثرترین عوامل در انتخاب رشته دندانپزشکی به عنوان رشته تحصیلی خویش ذکر کرده اند. همچنین نقش بستگان درجه یک و دبیران دبیرستان در انتخاب رشته تحصیلی در بین دانشجویان سال ششم به نسبت سال اول دارای میانگین بالاتری بود.
موحدو همکاران(۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان « نگرش دانشجویان یکی از دانشکده های دندان پزشکی ایران نسبت به آموزش مبتنی بر جامعه» دریافتند که انگیزه اصلی آنها برای انتخاب این رشته کسب موقعیت اجتماعی در جامعه بوده است.
عریضی و صلاحیان(۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان « بررسی رابطه بین نظام ارزشی دانش آموزان و ملاک های انتخاب رشته داوطلبان ورود به دانشگاه در شهر اصفهان» دریافتند که برخلاف تصور عموم مردم فقط پرستیژ و منزلت یک رشته تعیین کننده ملاک انتخاب رشته نمی باشد.بلکه عوامل دیگری نیز در انتخاب رشته نقش دارندمانند عامل آمادگی فرد برای رشته،در مسیر رشد بودن رشته،سهولت رشته و همانند سازی و باز بودن به تجارب را می توان نام برد.
معمارپور و همکاران(۱۳۹۲)در پژوهشی توصیفی با عنوان« عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی در دانشجویان دندانپزشکی» که بر روی دانشجویان دندانپزشکی سطح کشور که در کنگره دانشجویی شرکت نموده بودند،انجام پذیرفت.دریافتند که عواملی همچون کسب شغل آبرمند از نظر اجتماعی،آینده شغلی مطمئن و در آمد بالا نسبت به مشاغل دیگراز مهم ترین دلایل انتخاب رشته دندانپزشکی بودند.در حالی که فرصت برای تحقیق و شناخت قبلی از ماهیت رشته دندانپزشکی کمترین اهمیت را دارا بودند. همچنین یافته های این تحقیق نشان داد که مهم ترین انگیزه اجتماعی درانتخاب رشته دندانپزشکی ،عامل کمک به مردم و تمایل به تعامل با افراد بود.اما از لحاظ مهم ترین عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دندانپزشکی،تفاوتی بین دو جنس وجود نداشت.
مرادی و اخوان(۱۳۹۲)در پژوهشی باعنوان « بررسی رضایت دانش آموزان دوره متوسطه نظری از انتخاب رشته خویش و عوامل مؤثر برآن» دریافتند که میان میزان تتاسب رشته تحصیلی با توانایی های دانش آموزان و میزان رضایت آنان از انتخاب رشته شان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین علاقه اولین عامل مؤثر در انتخاب رشته این افراد بوده است. نقش والدین در انتخاب رشته این افراد بسیار کم بوده است.همچنین نقش مشاوران مدارس در آخرین رتبه قرار می گیرد.
علیزاده و سیگارچیان(۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان « انگیزه انتخاب رشته مامایی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان مامایی دانشگاه آزاد اسلامی رشت» با نمونه ی ۱۸۶ نفر از دانشجویان که در سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰ در این دانشگاه تحصیل میکردند انجام گرفت،دریافتند که مفید بودن این رشته در زندگی شخصی مهم ترین انگیزه انتخاب این رشته توسط داوطلبان بوده است.در حدود ۶۷درصد این دانشجویان اظهار کردند که در صورت شرکت مجدد در آزمون سراسری این رشته را انتخاب خواهند کرد و در حدود ۹۰ درصد این داوطلبان علاقه شخصی را نیز در انتخاب این رشته ذکر کرده اند. و در حدود۶۴ درصد نیز این رشته را به دیگران توصیه می کنند.این دانشجویان راهنمایی و تشویق رسانه های گروهی را در انتخاب این رشته به عنوان کمترین عامل برگزیدند.
عابدیان و شاه حسینی(۱۳۹۱)در پژوهشی باعنوان «عوامل مؤثر بر انگیزه دانشجویان پرستاری از انتخاب رشته تحصیلی خود»به بررسی هدف دانشجویان سال اول پرستاری ترم یک شاغل در دانشگاه های دولتی پرستاری و مامایی شهرهای استان مازندران از انتخاب رشته پرستاری پرداختند.این پژوهش در سه حیطه ی انگیزه های فردی،انگیزه های اجتماعی و انگیزه های حرفه ای به بررسی نظرات دانشجویان پرداختند. نتایج نشان داد که اکثریت مشارکت کنندگان فرصتی برای کسب مدارک عالی تحصیلی را به عنوان بالاترین انگیزه خود از انتخاب رشته پرستاری بیان نمودند.یافته های این مطالعه نشان می دهد که در حالی که دانشجویان پسر محتوای علمی رشته را در اولویت بعدی خود قرار می دهند،در دختران دومین اولویت به کسب موقعیت شغلی اختصاص می یابد.
پیروی و همکاران(۱۳۹۱)در تحقیقی با عنوان«عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قزوین» که در سال تحصیلی ۸۹-۱۳۸۸ صورت پذیرفت دریافتند که علت اصلی انتخاب رشته این افراد نیاز جامعه بوده است.همچنین ۸۸/۸ درصد پاسخ دهندگان به دلخواه رشته خود را برگزیده بودند.۸/۷۰درصد افراد به درآمد رشته نیز توجه نشان داده بودند.اما تنها ۲۸ درصد دانشجویان برای انتخاب رشته خود از خدمات مشاوره ای بهره گرفته بودند.ارتباط بین جنسیت و وجود اجبار از طرف شخص ثالث در هنگام انتخاب رشته نیز معنی دار بود.به طوری که ۹۵ درصد زن ها و ۳/۸۳درصد مردها وجود هر گونه اجبار را رد کردند.
عنایتی نوین فر و همکاران(۱۳۹۱) در پژوهشی توصیفی با عنوان « بررسی مقایسه ای عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی و روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران » با یک نمونه آماری ۴۱۴ نفره دریافتند که در بین دانشجویان فنی و مهندسی ،عوامل اقتصادی و فردی بالاتر از حد متوسط و عوامل اجتماعی کنکور سراسری و عوامل مؤسسه ای – آموزشی کمتر از حد متوسط در انتخاب رشته تحصیلی آنان تأثیر داشته است .در بین دانشجویان علوم تربیتی نیز عوامل اقتصادی کمتر از حد متوسط ،عوامل کنکور سراسری بیشتر از حد متوسط،عوامل اجتماعی ،مؤسسه ای و فردی در حد متوسط در انتخاب رشته تحصیلی آنان تأثیر داشته است.
گرکز و همکاران(۲۰۱۱)در پژوهشی با عنوان« عوامل مؤثر بر عملکرد دانشجویان حسابداری در دانشگاه آزاد» دریافتند که جنسیت،نوع دیپلم،علاقه و امکان اشتغال به طور معنا داری بر روی عملکرد تحصیلی اثر می گذارند. نتایج این تحقیق نشان داد که به طور میانگین زنان در ادامه تحصیل موفق تر از مردان هستند.۷۸ درصد این دانشجویان بیان کرده اند که این رشته را با علاقه انتخاب نموده اند.
مصطفوی و همکاران (۱۳۹۱) در تحقیقی با عنوان « عوامل مؤثر بر انتخاب رشته ی داروسازی و میزان تغییر در انگیزه ی دانشجویان این رشته در طول دوره تحصیل» که در دانشکده داروسازی اصفهان با نمونه ۲۱۶ نفره انجام پذیرفت دریافتند که منزلت اجتماعی بالای این رشته در جامعه اولین و مهمترین انگیزه دانشجویان برای انتخاب این رشته می باشد.کمترین علتی که باعث ورود دانشجویان جهت انتخاب این رشته بوده است،داروساز بودن اطرافیان و آشنایان آنها بوده است.
کاظمی زاده و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان «بررسی انگیزه های انتخاب رشته تحصیلی در دانشجویان پزشکی و دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان» به بررسی انگیزه دانشجویان در ۶ حیطه اصلی پرداختند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که انگیزه « داشتن موقعیت حرفه ای بالا » و « موقعیت اجتماعی »جزو مهم ترین انگیزه ها در انتخاب رشته تحصیلی در دانشجویان رشته پزشکی و دندان پزشکی بوده است. در حالی که در دانشجویان پزشکی،انگیزه«داشتن شغلی نیازمند توانایی های دستی »و در دانشجویان دندان پزشکی « داشتن شغلی با چالش های زیاد» کمترین تأثیر را در انتخاب رشته داشته است.
ربانی و ربیعی (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان « ارزیابی انتخاب رشته و تأثیر آن بر رضایت تحصیلی دانشجویان دانشگاه اصفهان» با نمونه آماری ۴۶۵ نفره دریافتند که علاقه و نظر شخصی مهم ترین عامل در انتخاب رشته بوده است.که موجبات رضایت افراد در طی تحصیل را در پی خواهد داشت.اما از سوی دیگر توصیه پدر و مادر حتی بعد از نظر دوستان و آشنایان در مرتبه پایین تری قرار می گیرد.که خود از افقی تر شدن روابط خانوادگی و توجه بیشتر والدین به علایق فرزندان و شرایط واقعی جامعه حکایت دارد.همچنین از بین عوامل مؤثر بر ارزیابی فرد از رشته شاخصهای اشتغال و درآمد زایی بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهند.
دلیر و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان « بررسی میزان انگیزه دانشجویان پرستاری و مامایی نسبت به انتخاب رشته تحصیلی خود – دانشکده پرستاری و مامایی مشهد – سال۱۳۸۷» که با نمونه آماری ۲۰۰ نفر صورت پذیرفت دریافتند که علاقه شخصی به این رشته از جمله انگیزه های درونی تأثیر گذار در انتخاب این رشته ها بوده است.نتایج تحقیق این افراد نشان داد که وضعیت اقتصادی و محل سکونت در انتخاب رشته این افراد رابطه معناداری نداشته است.اما عامل «داشتن بازار کار بیشتر»در دانشجویان مرد امتیاز زیادی را به خود اختصاص داده است که بیانگر مسایل مالی و تأمین هزینه های زندگی و امکان استخدام را نشان می دهد.
زارعی و شکاری(۲۰۱۰) در پژوهشی باعنوان « تأثیر عوامل اجتماعی خانوادگی و فردی بر انتخاب رشته مدارس فنی» دریافتد که تمامی عوامل مورد بررسی به طور معناداری با انتخاب رشته این دانش آموزان ارتباط دارد.این پژوهش که در اندیمشک در سال تحصیلی ۸۹-۱۳۸۸ انجام گرفت نشان داد که در حیطه عوامل اجتماعی،تأثیر دوستان،در حیطه عوامل خانوادگی ،تحصیلات والدین بیشترین تأثیر رادر انتخاب رشته های فنی توسط این دانش آموزان داشته است.
شایق و همکاران (۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان « دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مورد تأثیر برنامه روز معرفی دانشگاه بر انتخاب رشته تحصیلی» به دنبال تعیین دیدگاه دانشجویان در مورد تأثیر این برنامه بر انتخاب رشته این دانشجویان بودند .نتایج این پژوهش نشان داد که علت اصلی انتخاب رشته این افراد صرفأ قبولی در کنکور بوده است.همچنین این دانشجویان تأثیر والدین و افراد مجرب و دوستان را نیز در انتخاب رشته انکار نمی کنند. دلیل انتخاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز از دید این دانشجویان،نزدیک بودن به محل زندگی بوده است.همچنین اجبار والدین و آشنایی با دانشگاه در پایین ترین سطح از دلایل انتخاب رشته این افراد بوده است.
یادگار زاده و همکاران(۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان « بررسی و سنجش نیازهای اطلاعاتی داوطلبان مجازبه انتخاب رشته آزمون سراسری در شهر تهران» دریافتند که مهمترین نیازهایی که داوطلبان آزمون سراسری به آنها نیازمند هستند عبارتند از « استفاده از نرم افزارهای آموزشی ،آشنایی با رشته ها ، دانشگاه ها و شیوه گزینش علمی ، آشنایی و دسترسی به کتابهای کمک آموزشی،دسترسی به مشاور و … » می باشد.
یادگار زاده و همکاران(۱۳۸۷)در پژوهشی با عنوان«بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان مهندسی مکانیک دانشگاههای صنعتی در سال ۱۳۸۷ : نمونه دانشگاههای صنعتی شهر تهران» که با نمونه آماری ۲۸۶ دانشجودر چند دانشگاه کشور انجام پذیرفت به بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته این افراد پرداختند. نتایج نشان داد که عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان ترتیب اهمیت عبارتند از: آینده شغلی، علاقه، شهرت رشته، منزلت اجتماعی، نظر افراد متخصص، خانواده، دوری و یا نزدیگی دانشگاه به محل زندگی، دوستان ،تبلیغات رسانه ها، صرفاً قبولی در دانشگاه و محدودیتهای شخصی. نتایج همچنین نشان داد داوطلبان با مفاهیم فنی انتخاب رشته آشنایی کامل ندارند و در این زمینه کمترین اطلاعات را در تخصیص ظرفیت داشته اند. منابع اطلاعاتی در دسترس داوطلبان به ترتیب اهمیت عبارتند از: دوستان و همسالان، دفترچه های آزمون، خانواده، نشریه پیک سنجش، مشاورین مدارس ،سایت اینترنتی سازمان سنجش، صدا و سیما، آموزشگاههای خصوصی و مطبوعات؛ و دانشجویان از دانشگاه خود رضایت نسبی دارند.
عبدی و آقابابا (۱۳۸۷)در پژوهشی با عنوان « بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته داوطلبان مجاز به انتخاب رشته کنکور سراسری» بر روی نمونه ای ۱۷۰۰نفره از داوطلبان تهرانی دریافتند که عوامل فردی شامل داشتن استعداد و توان علمی،علاقه به رشته مورد نظر ،کاربردی بودن رشته در جامعه و کاربردی بودن رشته در زندگی شخصی و روزمره بیشترین تأثیر را بر انتخاب رشته داشته اند.پس از این عامل ،عامل شغلی شامل کسب موقعیت اجتماعی ،فرصت های شغلی و کسب درآمد در جایگاه بعدی قرار دارد. همچنین عامل خانوادگی و دوستان با مؤلفه های تأکید والدین،تحصیل یکی از اعضای خانواده ،پیروی از دوستان و در نهایت توان مالی خانواده در جایگاه بعدی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته در این داوطلبان بوده اند.
خطیبی و همکاران (۲۰۰۷)در پژوهشی با عنوان « عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان پزشکی دانشگاه کردستان»دریافتند که تنها در حدود ۳۰ درصد از این دانشجویان پیش از ورود به دانشگاه در مورد رشته خود اطلاعات داشته اند.و تنها به همین میزان افراد از انتخاب رشته خود راضی هستند.و بقیه تحصیل را بدون علاقه ادامه می دهند.
عبدی (۱۳۸۶) در تحقیقی با عنوان« بررسی میزان کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی در میان داوطلبان مجاز به انتخاب رشته در کنکور سراسری» که بر روی ۱۷۳۷ نفر از داوطلبان ورود به دانشگاه در شهر تهران انجام پذیرفت،دریافت که بیش از نیمی از داوطلبان با شرایط بهینه کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی فاصله دارند. همچنین در مقایسه بین دو جنس،میزان کسب اطلاع از رشته ها در زنان به طور معنی داری بیشتر از مردان بود.همچنین ،زنان بیشتر از مردان از رسانه ها- کتب برای آشنایی با رشته ها استفاده کرده بودند.در حالی که در کسب اطلاع از طریق مشاوره با دیگران تفاوت معنا داری بین دو جنسیت وجود نداشت.
نصر و همکاران (۱۳۸۶) در مقاله ای تحت عنوان « بررسی ملاک های انتخاب رشته داوطلبان ورود به دانشگاه های دولتی و مقایسه آن بر مبنای تحصیلات پدر،رشته تحصیلی ،سن و دفعات شرکت در آزمون سراسری» برروی ۱۵۰۰نفر از داوطلبان مجاز به انتخاب رشته در سال تحصیلی ۸۲-۸۱ در شهر اصفهان دریافتند که علاقمندی به رشته و توجه به امکان ادامه تحصیل دو اولویت اول داوطلبان بوده است.ترتیب سایر عوامل مؤثر بر انتخاب رشته این افراد عبارت بود از توجه به رتبه کنکور،متناسب بودن رشته با ویژگی ها و استعدادهای خود برای پیشرفت و نزدیکی دانشگاه به محل زندگی و داشتن بازار کار مناسب و توجه به نظر والدین بوده است.کم اهمیت ترین ملاک ها از نظر داوطلبان صرفأ وارد شدن به دانشگاه،توجه به همراهی با دوستان و شغل پدر و انتخاب رشته بر مبنای رتبه پذیرفته شدگان سال های قبل و مشاوره های کامپیوتری بوده است.
خورسند رحیم زاده(۱۳۸۵)در پژوهشی با عنوان«شناخت عوامل مؤثر برانتخاب رشته ی فرش دستبافت»با نمونه آماری ۸۴ نفره از دانشجویان رشته فرش دستباف در مرکز آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی استان فارس دریافت که قوی ترین عامل مؤثر بر انتخاب رشته این دانشجویان خصوصیات فرد(علایق،گرایش ها و تجربیات)،و پس از آن عوامل اجتماعی و خانوادگی (ارزش های اجتماعی و محیط و فضای زندگی) و سپس عوامل اقتصادی در افق آینده (کسب درآمد و اشتغال )است.
بیگدلی و آبام (۱۳۸۲) در پژوهشی با عنوان « عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی و تغییر نگرش دانشجویان کتابداری و روانشناسی بالینی در دانشگاه شهید چمران اهواز» دریافتند که اکثریت دانشجویان رشته کتابداری رشته تحصیلی خود را بدون شناخت درست و علاقه انتخاب کرده اندو در مقایسه با دانشجویان روانشناسی از انگیزه و رضایت کمتری برخوردار هستند.نکته قابل توجه دیگر ،نقش کمرنگ رسانه های گروهی،دبیران،اساتید در معرفی رشته کتابداری به جامعه خصوصأ داوطلبان می باشد.
تندنویس(۱۳۷۹) در پژوهشی با عنوان« مطالعه توصیفی سوابق تحصیلی و ورزشی دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی دانشگاه های کشور» با نمونه ۱۱۳۵نفر به دنبال مطالعه سوابق قهرمانی در رشته های ورزشی،رشته تحصیلی،معدل دیپلم دبیرستان و میزان مهارت آنان در دروس عملی در بین دانشجویان رشته تربیت بدنی دانشگاه های کشور بود.نتایج این بررسی نشان داد که ۸۰ درصد دانشجویان با علاقه این رشته را انتخاب نموده اند،ولی بقیه که علاقه ای نداشته اند،با ادامه تحصیل به این رشته علاقمند شده اند.تنها ۳ درصد دانشجویان به این رشته اظهار بی علاقگی نمودند.
محمدی(۱۳۷۲)در پژوهشی با عنوان « بررسی عوامل مرتبط با انتخاب رشته تحصیلی در میان دانشجویان مقطع کارشناسی کتابداری» که به منظور شناخت عوامل مرتبط با انتخاب رشته تحصیلی درمیان دانشجویان مقطع کارشناسی کتابداری انجام گرفته است . دراین پژوهش تعداد۲۰۱ دانشجوی رشته کتابداری مقطع کارشناسی در دانشگاه تهران، الزهرا و علامه طباطبائی مورد بررسی قرار گرفتند. مهمترین عامل انتخاب رشته، رتبه آزمون داوطلب بوده که ۶۶ درصد از دانشجویان آن را علت عمده انتخاب رشته تحصیلی دانسته‌اند . عوامل دیگری مانند تشویق والدین، امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، توصیه دوستان و آشنایان، علاقه به کتاب نیز در انتخاب رشته این افراد مؤثر بوده است.نتایج این تحقیق نشان داد که تنها ۱۵ درصد دانشجویان از شناخت لازم برای انتخاب رشته برخوردار بوده اند و ۸۵ درصد با شناخت اندک و یا بدون شناخت این رشته را انتخاب کرده اند. بین آگاهی و شناخت و علاقه به رشته و احساس رضایت از آن ارتباط برقرار است.وسایل ارتباط جمعی،مدرسه و معلمین و کتابداران شاغل نقش اساسی و مؤثر خود را در شناساندن این رشته به جامعه ایفا نکرده اند.
ب:پژوهش های انجام شده در خارج کشور
سینکلر و همکاران(۲۰۱۴)در پژوهشی با عنوان«نقش دوستان در به مخاطره انداختن آینده تحصیلی» تأثیر دوستان هم جنس را بررسی کردند.نتایج این تحقیق که بر روی ۸۶ دانش آموز در پایه هشتم کشور سوئد انجام پذیرفت،نشان داد که جنسیت در انتخاب رشته بسیار تأثیرگذار است.همچنین بسیاری از این افراد ترجیح میدادند که انتخاب رشته آنها شباهت بیشتری به دوستانشان داشته باشد.همچنین نزدیک بودن به خانواده نیز در انتخاب این افراد تأثیر گذار بوده است.
به عنوان مثال گرین و سلکان (۲۰۱۴)در پژوهشی با عنوان « انتخاب رشته دانشگاهی به عنوان یک مرحله مهم در زندگی هر فرد» که در دو کشور امریکا و ترکیه با یک نمونه آماری ۸۵ نفره صورت پذیرفت دریافتند که درهردو کشور میزان تأثیر سن،نوع دبیرستان و میزان تحصیلات والدین یکسان هستند.همچنین امکان ادامه تحصیل ،وضعیت اجتماعی و فرهنگی دانشگاه در انتخاب دانشگاه و رشته تحصیلی تأثیر دارد.همچنین در امریکا افراد جهت ورود به دانشگاه از منابع اینترنتی کمک گرفته اند.اما این منبع در ترکیه زیاد قابل اعتماد نبوده است.نزدیک بودن محل تحصیل و میزان فشار خانواده ها تأثیر زیادی بر انتخاب رشته این افراد داشته است.
فیتار و فیتار (۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان «تفاوت جنسیت و موانع انتخاب رشته تحصیلی در قرن ۲۱ در آمریکا»دریافتندکه همه ۳۲ نفر شرکت کننده در این پژوهش استعداد و توانایی لازم را به عنوان مهم ترین عامل در انتخاب رشته خود ذکر کرده اند.
میسران و همکاران(۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان«تأثیر وضعیت اجتماعی- اقتصادی بر روی داوطلبان ورود به دانشگاه در جهت انتخاب دانشگاه و رشته مهندسی» که در کشور مالزی و با یک نمونه آماری ۴۹۶نفره دریافتند که دلیل انتخاب رشته آنها علاقه شخصی به این رشته و کسب اطلاعات از طریق منابع مختلف مانند رسانه ها و در نهایت حمایت دولت از این رشته ی خاص می باشد.
شهاب و همکاران(۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان « نگرش دانشجویان پزشکی به رشته خود» که در کشور پاکستان و بر روی نمونه ۲۰۰نفره انجام گرفت دریافتند که ۶۶درصد این دانشجویان این رشته را داوطلبانه و با علاقه شخصی خود انتخاب نموده اند.همچنین۶۸ درصد دانشجویان بیان داشته اند که وجود فردی مشغول به کار در این حیطه موجب جذب آنها به این رشته شده است. نقش والدین در انتخاب رشته پزشکی این افراد در حد ۳۰ درصد و نقش دوستان وآشنایان در حد ۵ درصد گزارش گردید.
کی مینگ سیا (۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان « عوامل مؤثر در انتخاب رشته دانشجویان رشته بازاریابی و فروش» که در کشور مالزی و بر روی ۴۶۳ نفر از دانشجویان سال اول دریافت که مهم ترین عوامل مؤثر بر انتخاب رشته ها هزینه مالی کم دانشگاه دولتی،موقعیت مکانی و نزدیکی دانشگاه،توصیه کادر مدرسه و تأثیر دوستان و هم سالان می باشد.
آنوجان و نیمال آتسان (۲۰۱۳)در پژوهشی با عنوان « عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان مدیریت و مقایسه آن با دانشجویان بازرگانی» که در دانشگاه جافنا در کشور سری لانکا صورت گرفت دریافتند که از بین عوامل مورد بررسی که شامل عوامل فردی،تأثیر والدین و آشنایان ،وضعیت جامعه وموقعیت مکانی دانشگاه ،عامل فردی مهم ترین دلیل انتخاب رشته در بین این افراد بوده است.
کوزموآتی (۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان«بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان :مطالعه موردی در دانشگاه دولتی اندونزی» که برروی ۴۸ نفر از دانشجویان سال اول این دانشگاه صورت گرفت دریافت که ۲۵ عامل در انتخاب رشته این افراد مؤثر بوده است که ۵ عامل اول بدین ترتیب می باشد:هزینه مالی کم،وجهه خوب دانشگاه،نزدیک بودن دانشگاه،آینده این رشته ها و تأثیر والدین در انتخاب رشته.
ساتاپورناجانا و واتاناپا (۲۰۱۲)در پژوهشی با عنوان«عوامل تأثیرگذار بر انتخاب رشته تحصیلی فن آوری اطلاعات توسط داوطلبان ورود به دانشگاه»که در کشور تایلندانجام گرفت دریافتند که عوامل مؤثر بر انتخاب رشته این افراد در هر دو جنس یکسان می باشد. و در هر دو جنس علاقه به رشته نقش اصلی را ایفا کرده است.
لی و همکاران(۲۰۱۱) در پژوهشی که با عنوان « بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان دانشگاه هتلداری UNLV» که در امریکا و به صورت اینترنتی در سال ۲۰۱۰ برروی ۲۹۶ دانشجوی این دانشگاه انجام پذیرفت دریافتند که هزینه مناسب تحصیل در این دانشگاه،تسهیلات ویژه ای که این دانشگاه در اختیار دانشجویان قرار میدادو حمایت و توصیه خانواده ها از جمله عوامل مهم در انتخاب رشته این دانشجویان بوده است.نتیجه جالب این تحقیق تأثیر بسیار زیاد رسانه ها و به خصوص تلوزیون در انتخاب رشته این افراد بوده است.
بگز و همکاران(۲۰۰۸)در پژوهشی با عنوان « وجه تمایز عوامل مؤثر انتخاب رشته دانشگاهی» که در کشور امریکا ایالت آلاباما و بر روی ۸۵۲ نفر از فارغ التحصیلان رشته روانشناسی انجام گرفت.نتایج این تحقیق به عنوان پیشنهاد برای داوطلبان ورود به این رشته مورد استفاده قرار گرفت.نتایج این تحقیق وجود ۶ عامل را به عنوان عوامل مؤثر برانتخاب رشته این افراد مشخص کرد.نتایج تحقیق نشان داد که انتخاب رشته این افراد بیشتر وابسته به علاقه شخصی خودشان یوده است و به ندرت تحت تأثیر نظر والدین یا اعضای مدرسه قرار گرفته اند.همچنین استفاده از منابع اطلاعاتی دیگر در حد بسیارکمی گزارش شد. دومین عامل در انتخاب رشته این افراد ،ویژگی های رشته روانشناسی اعلام شد.عامل جدیدی که در این تحقیق مشخص گردید عامل فواید روانی – اجتماعی بود که در تحقیقات گذشته به آن اشاره ای نشده بود.این عامل توسط افراد به عنوان عاملی مؤثر در تقویت ویژگی های اجتماعی آنان و کمک به هم نوعان ذکر گردید.
خان و حمدانی (۲۰۰۷) در پژوهشی با عنوان« عوامل مؤثر بر انتخاب رشته بیهوشی در یک کشور در حال پیشرفت» که از سال ۱۹۹۲-۲۰۰۴ به طول انجامید در یافتند که از نظر ۱۶۷ نفر شرکت کننده در این رشته ۶۷درصد علاقه شخصی و ویژگی های خاص این رشته و ۳۶ درصد فواید اقتصادی این رشته موجب انتخاب رشته این افراد بوده است. نتایج این تحقیق همچنین تأثیر خانواده و دوستان را بسیار زیاد ذکر می کند.بارکلی و پریش (۲۰۰۵)در پژوهشی با عنوان « عوامل مؤثر بر انتخاب رشته در دانشکده کشاورزی دانشگاه ایالت کانزاس» که بر روی ۷۵۰ نفر از دانشجویان ترم اول و ترم آخر به صورت اینترنتی انجام پذیرفت دریافتند که جنسیت،دروس مرتبط در دوران دبیرستان، فعالیتهای جنبی در زمینه کشاورزی و جو مناسب دانشگاه از جمله عوامل مؤثر بر انتخاب رشته این داوطلبان بوده است.
راید (۲۰۰۲) درپژوهش خود با عنوان« تصمیم اصلی،انتخاب اصلی»بیان می دارد که ویژگی های فردی و تصمیم شخصی مهم ترین عامل انتخاب رشته در بین دانشجویان سال اول می باشد.همچنین وی دریافت که تأثیر والدین در انتخاب رشته دختران ،دو برابر بیشتر از پسران بوده است.
بورچرت (۲۰۰۲)در طرحی تحقیقی با عنوان«عوامل مؤثر در انتخاب رشته دانش آموزان دبیرستانی» به بررسی نقش سه عامل فردی،محیطی و امکانات ددر انتخاب رشته دانش آموزان یک دبیرستان پرداخت.این دبیرستان ۱۲۵۰ دانش آموز داشت که همگی در این پژوهش شرکت کردند.نتایج این پژوهش نشان داد که در حدود ۵۸ درصد این دانش آموزان مدت زمان ۵ روز یا کمتر را صرف مطالعه پیرامون انتخاب رشته خود کرده اند. و درکل میزان شناخت این دانش آموزان در حد بسیار کم بوده است.
ماکسول و کلیجیو (۲۰۰۰) در پژوهشی با عنوان « چگونه مردم رشته تحصیلی و شغل خود را انتخاب می کنند؟» در کشور استرالیا انجام دادند،دستیابی به بهترین شغل و در آمد بالاتر از مهم ترین انگیزه های دانش آموزان برای ورود به دانشگاه می باشد. دومین انگیزه مهمی که آنها در مطالعه خود به آن اشاره کرده اند،یادگیری بیشتر درزمینه های مورد علاقه در دانشگاه است.رهایی از خانه و ناتوانی در یاد گرفتن در صورت نرفتن به دانشگاه از مواردی بود که بیشتر دانش آموزان آن را رد کرده بودند، ضمن اینکه ۸۰درصد از دانش آموزان دبیرستانی قصد رفتن به دانشگاه را داشتند و در عین حال، دختران نسبت به پسران تمایل بیشتری برای ادامه تحصیل ابراز کرده بودند.
واژه و میسری (۱۹۹۷)در طرحی پژوهشی با عنوان«عوامل مؤثر بر انتخاب دانشگاه های دولتی و غیر دولتی» در کشور امریکا دریافتند که انتخاب دانشگاه و رشته دانشگاهی تصمیمی است که از عوامل مختلفی مانند ویژگی های شخصیتی،اقتصادی،اجتماعی،سیاسی و عوامل سازمانی متأثر می شود.همچنین افراد بنا به دلایل مختلفی دانشگاه و رشته تحصیلی خود را انتخاب میکنند.عواملی مانند توصیه والدین،جایگاه اجتماعی دانشگاه،مفید بودن برنامه های آموزشی،هزینه تحصیل و موقعیت مکانی دانشگاه میتواند بر انتخاب افراد تأثیر داشته باشد.
تینتو (۱۹۷۵)در پژوهشی با عنوان «بازماندن از ادامه تحصیل» دریافت که مهم ترین ویژگی هایی که دانش آموزان در تحصیل،انتخاب رشته و انتخاب محل دانشگاه باید در نظر بگیرند همان ملاک هایی است که امکان ادامه تحصیل آن ها تا مقاطع بالاتر را سبب می شود.این عوامل شامل ویژگی های اقتصادی اجتماعی دانش آموزان،عملکرد دبیرستان و عواملی از این قبیل است.این متغیر ها به این دلیل پیش بینی کننده های خوبی برای ادامه تحصیل دانش آموزان می باشند که تعیین کننده تعامل دانش آموز با محیط دانشگاه و بنابراین ادغام و یکپارچه شدن وی در محیط اجتماعی و نظام علمی دانشگاه است. به عبارت دیگر،میزان ادامه تحصیل هنگامی بیشتر می شود که تناظر بین ویژگی های دانش آموزان و مؤسسات آموزش عالی بیشتر باشد زیرا این تناظر سبب یکپارچگی و ادغام بهتر این دو می شود.
در جمع بندی از مبانی نظری و تحقیقات انجام شده درباره عوامل مؤثر بر انتخاب رشته،مشاهده شد که عوامل مؤثر بر انتخاب رشته دانشجویان بر حسب شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر جامعه متغییر بوده و این امر در هر دوره زمانی نیازمند تحقیقات جامع و کامل است.

فصل سوم
روش پژوهش

انتخاب روش شناسی تحقیق بستگی به ماهیت موضوع، اهداف پژوهش، فرض یا فرضیه های تحقیق، ملاحظات اخلاقی و انسانی ناظر بر موضوع، تحقیق و وسعت و امکانات اجرایی دارد (قاسمی و کشکر،۱۳۹۱). لذا بر اساس هدف تحقیق که بررسی ومقایسه عوامل مؤثر برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی دانشگاه های شیراز می باشد با انتخاب روش مناسب به جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد.
در این فصل ابتدا به روش انجام تحقیق و دلایل انتخاب آن پرداخته و توضیحاتی پیرامون جامعه آماری و روش نمونه گیری و حجم نمونه ارائه خواهد شد. سپس در مورد ابزار گردآوری داده¬ها ، مقیاس وطیف ابزار اندازه¬گیری و روایی و پایایی بحث خواهد شد و در پایان فصل درباره روش¬های آماری که برای تجزیه و تحلیل داده¬ها مورد استفاده قرار گرفته اند و اجرای پژوهش، توضیح هایی داده خواهد شد.

 
روش تحقیق
در روش تحقیق حاضر با توجه به اینکه متغیر های مستقل آثارشان را در گذشته بر روی متغیر وابسته گذاشته اند و امکان هیچ گونه تغییری توسط محقق بر روی آنها میسر نیست. لذا روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی خواهد بود.

جامعه آماری
جامعه آماری گروهی از افراد است که دارای یک یا چند صفت مشترک هستند و این صفات مورد توجه پژوهشگر می باشد.جامعه آماری این تحقیق عبارتند از دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی در شهر شیراز که در دانشگاه های دولتی ، آزاد و پیام نور در سال تحصیلی ۹۳-۱۳۹۲ مشغول به تحصیل می باشند.که بر طبق آمار تعداد آنها ۶۸۰ نفر می باشد.
جدول ۳-۱:تعداد دانشجویان در دانشگاه های شهر شیراز
نوع دانشگاه تعداد دانشجویان
دولتی ۱۶۰
آزاد ۳۰۰
پیام نور ۴۰۰
مجموع ۸۶۰

 
نمونه آماری و روش نمونه گیری
نمونه زیر مجموعه ای از جامعه ای از جامعه و دارای اطلاعات مورد نیاز پژوهشی است که صفات آنها با جامعه مشابهت دارد.انتخاب نمونه از جامعه می تواند از اتلاف وقت جلوگیری ،در منابع مالی صرفه جویی و موجب افزایش سرعت انجام تحقیق و استخراج داده ها شود..(قاسمی و کشکر،۱۳۹۱)نمونه مورد نظر در این تحقیق بر طبق جدول مورگان و از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شد.
براساس تعداد دانشجویان، پرسشنامه های لازم تکثیر و در بین دانشگاه های شیراز توزیع گردید. از تعداد ۲۹۰پرسشنامه توزیع شده تعداد ۲۶۸ پرسشنامه قابل استفاده بودند؛ که این تعداد۱۰۰% از نمونه آماری را تشکیل می دهد. توزیع جامعه آماری و تعداد پرسشنامه های ارسالی و برگشتی در جدول (۲-۳) منعکس شده است.
جدول ۲-۳: توزیع جامعه آماری مورد بررسی
دانشگاه ها
پرسشنامه های ارسالی پرسشنامه های برگشتی درصد پرسشنامه های برگشتی درصد پرسشنامه های توزیعی در هر دانشگاه
دولتی ۶۰ ۵۲ ۶/۸۶درصد ۳۳/۳۳
آزاد ۱۰۰ ۹۶ ۹۶ درصد ۳۳/۳۳
پیام نور ۱۳۰ ۱۲۶ ۹/۹۶درصد ۳۳/۳۳
کل ۲۹۰ ۲۷۴ ۴/۹۴ درصد ۹۹/۹۹

 
متغییر های پژوهش
متغیر مستقل: فرایند انتخاب رشته دانشجویان
متغیر های وابسته: عوامل اقتصادی، فردی – زیستی،مؤسسه ای – آموزشی،کنکور سراسری و عوامل اجتماعی – فرهنگی.

ابزار جمع آوری اطلاعات
ابزار گردآوری اطلاعات این تحقیق شامل پرسشنامه زیر است.
الف) بخش اول: مشخصات فردی
این بخش از پرسشنامه اطلاعات سن،جنسیت و نوع دانشگاه، را مورد ارزیابی قرار می دهد.
ب) بخش دوم :در این پژوهش برای گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه ای که توسط عنایتی فر و همکاران(۱۳۹۱)تهیه شده است استفاده گردید.این پرسشنامه در یک طیف ۵ درجه ای نمره گذاری شده است.
 
جدول ۳-۳:کدگذاری سؤالات پرسشنامه بر اساس مقیاس ۵ گزینه ای
کاملأ مخالفم مخالفم نظری ندارم موافقم کاملأ موافقم
۱ ۲ ۳ ۴ ۵
این پرسشنامه مشتمل بر ۴۲ سؤال می باشد که ۵عامل را مورد ارزیابی قرارمی دهد.
عوامل مورد بررسی در این پژوهش عبارتند از عامل اقتصادی،عامل فردی- زیستی،عامل مؤسسه ای – آموزشی،عامل اجتماعی – فرهنگی و عامل کنکور سراسری.
جدول ۳-۴:سرفصل هر یک از سوالات بسته پرسشنامه عوامل مؤثر برانتخاب رشته تحصیلی
ردیف سر فصل سؤالات شماره سؤالات مرتبط
۱ عامل اقتصادی ۱الی ۷
۲ عامل مؤسسه ای – آموزشی ۸ الی ۱۷
۳ عامل فردی – زیستی ۱۸ الی ۲۸
۴ عامل اجتماعی – فرهنگی ۲۹ الی ۳۹
۵ عامل کنکور سراسری ۴۰ الی ۴۲
اجزاء اصلی این پرسشنامه عبارتند از:
الف)نامه همراه:که در آن هدف از گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده و اطمینان دادن به آنها در جهت محرمانه ماندن اطلاعات تهیه شده است.
ب)دستورالعمل:در ابتدای پرسشنامه نحوه پاسخ دادن به سؤالات قید شده است.
ج)سؤالات پرسشنامه:تمامی سؤالات پرسشنامه ها از نوع پاسخ بسته و دارای چند گزینه است تا پاسخ دهندگان از میان آنها یکی را انتخاب نماید.پاسخ ها به گونه ای است که پاسخگو با سرعت و سهولت جواب مورد نظر خود را انتخاب و پاسخ دهد و از طرفی استخراج داده ها نیز به راحتی انجام شود.ضمنأ نمونه فرم خام پرسشنامه در پیوست موجود می باشد.
روایی پرسشنامه
این پرسشنامه توسط آقایان عنایتی وهمکاران جهت بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان رشته های فنی مهندسی و روانشناسی و علوم تربیتی تهیه گردیده است.روایی این پرسشنامه به دو صورت اعلام گردیده است.روایی محتوایی توسط متخصصان و روایی سازه آن از طریق تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شده است و نتایج بدست آمده از تحلیل عامل اکتشافی با روش مؤلفه های اصلی و با انجام دادن چرخش متعامد واریماکس حاصل از داده های یک نمونه ۱۰۰ نفره از دانشجویان قبل از اجرای نهایی نشان داد که با انتخاب ۴۲ گویه،۵ سازه قابل استخراج است.به طوری که آزمون KMOحاصل ۸۴/۰ است که نشان دهنده دقت بسیار بالای نمونه گیری بوده است.همچنین مقدار شاخص بارتلت نیز ۰۴۵/۹۲۴۲ به دست آمده که دارای سطح معنی دار کمتر از ۰۵/۰ بود و لذا مؤید دیگری برای کفایت و قابلیت داده ها برای انجام دادن تحلیل عاملی و حاکی از همبستگی قابل قبول بین گویه های انتخاب شده است.جدول تحلیل عاملی در پیوست ذکر خواهد گردید.
روایی صوری و محتوایی این پرسشنامه جهت استفاده در تحقیق حاضر با استفاده از نظر اساتید رشته مدیریت تأیید گردید.
 
پایایی
پایایی این پرسشنامه پس از حذف سؤالات معیوب برای کل پرسشنامه و هر یک از مؤلفه های عوامل اقتصادی،عوامل مؤسسه ای – آموزشی،عوامل فردی – زیستی،عوامل اجتماعی – فرهنگی و عوامل کنکور سراسری به ترتیب ۸۳/۰، ۶۱/۰ ،۷۶/۰، ۸۱/۰، ۷۰/۰، ۵۹/۰ بدست آمد.
از این رو برای کلیه ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه ی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده، که نتایج آن در جدول زیر به صورت خلاصه بیان شده است:

جدول ۵-۳:ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه ی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان
ابعاد ضریب آلفای کرونباخ
عوامل فردی – زیستی ۷۰/۰
عوامل اجتماعی – فرهنگی ۷۴ /۰
عوامل مؤسسه ای – آموزشی ۷۵ /۰
عوامل اقتصادی ۷۱ /۰
عوامل کنکور سراسری ۷۲ /۰
همان طور که مشاهده می شود برای تمامی ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه ی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان ،مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده بیشتر از۷/۰می باشد در نتیجه، ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه ی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دارای پایایی قابل قبول می باشند. در ادامه نیز مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای کل سوالات پرسشنامه برابر با ۸۱/۰ می باشد ، بنابراین پرسشنامه تحقیق دارای پایایی قابل قبولی می باشد و نیاز به حذف سوالی وجود ندارد و پرسشنامه از اعتبار بالایی برخوردار هست.

تعاریف عملیاتی
دانشجو
دانشجویانی که در مقطع کارشناسی رشته تربیت بدنی در سطح شهر شیراز در سال تحصیلی ۹۳-۱۳۹۲ در حال تحصیل می باشند.

دانشگاه
دانشگاه دولتی ،آزاد و پیام نور شیراز وابسته به وزارت علوم،تحقیقات و فن آوری

عوامل اقتصادی
مؤلفه های مربوط به عامل اقتصادی که سؤالات ۱تا۷ پرسشنامه را شامل می شوند.

عوامل اجتماعی – فرهنگی
مؤلفه های مربوط به عامل اجتماعی – فرهنگی که سؤالات۸تا۱۷پرسشنامه را شامل می شوند
.
عوامل فردی- زیستی
مؤلفه های مربوط به عامل فردی – زیستی که سؤالات ۱۸تا۲۸پرسشنامه را شامل می شوند

عوامل مؤسسه ای – آموزشی
مؤلفه های مربوط به عامل مؤسسه ای – آموزشی که سؤالات ۲۹تا۳۹پرسشنامه را شامل می شوند.

عوامل کنکور سراسری
مؤلفه های مربوط به عامل کنکورسراسری که سؤالات ۴۰تا ۴۲پرسشنامه را شامل می شوند.

روش جمع آوری اطلاعات
برای جمع آوری اطلاعات به طور کلی از روش میدانی و برای تدوین مبانی نظری از روش های کتابخانه ای مانند استفاده از مقالات ، کتابها و منابع اینترنتی استفاده گردید.
روش اجرا
همانطور که اشاره شد برای جمع آوری اطلاعات در این تحقیق از پرسشنامه استفاده گردید. بعد از تصویب موضوع پایان نامه در دانشگاه آزاد اسلامی ارسنجان با هماهنگی استاد راهنما و حوزه پژوهش و معرفی به دانشگاههای ذیربط مجوز انجام کار تحقیقاتی اخذ گردید؛ سپس پرسشنامه به تعداد دانشجویان تکثیر و محقق پس از اخذ مجوز از حراست هر دانشگاه و هماهنگی با مدیر گروه تربیت بدنی مربوطه شخصاً به دانشجویان مراجعه و ضمن ارائه توضیحات مورد نیاز به توزیع پرسشنامه ها اقدام نمود و در همان روز نیز پرسشنامه ها جمع آوری گردید که از مجموع ۲۹۰پرسشنامه توزیعی ۲۶۸ پرسشنامه قابل استفاده بودند که این میزان ۴۱/۹۲ درصد می باشد که درصد قابل قبولی است.تعدادی از پرسشنامه های توزیعی به دلیل ناقص بودن و یا سوگیری حذف گردیدند.
 
روشهای آماری
روشهای آماری تحقیق حاضر شامل دو بخش به شرح زیر می باشد:
الف. آمار توصیفی از آمار توصیفی مانند جداول توزیع فراوانی، میانگین،انحراف معیار و واریانس و انواع نمودار ها جهت توصیف بهتر داده ها استفاده می گردد.ضمن این که به منظور توصیف بهتر داده‏ها از شاخص‏های مرکزی و همچنین شاخص‏های پراکندگی بهره گرفته شد. همچنین نمودارهای مربوطه نیز رسم می گردد.

ب. آمار استنباطیآمار استنباطی مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از:
از آزمون کولوموگروف – اسمیرنوف برای تعیین نرمال بودن متغیر ها استفاده شد.با توجه به آنکه متغیر های مورد بررسی دارای توزیع نرمال بودند از این رو برای پاسخ به فرضیه های تحقیق از آزمون پارامتریt (استیودنت)تک نمونه ای و تی مستقل دو نمونه ای،تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون آماری فریدمن استفاده شد.ضمنأ برای انجام محاسبات و تحلیل آماری داده های جمع آوری شده از پرسشنامه ها با استفاده از بسته نرم افزار spss نسخه ۲۱ به کار گرفته خواهد شد.

 
ملاحظات اخلاقی
در جهت حفظ امانت داری سوالات پرسشنامه از پاسخ دهندگان خواسته شد که به سؤالات بدون ذکر نام پاسخ دهند.و به آنها اطمینان خاطر داده شد که پاسخ های آنها نزد پژوهشگر محرمانه خواهد ماند.کلیه پرسش نامه ها به رسم امانت نزد محقق باقی خواهد ماند و پس از انجام تحقیق امحا خواهد شد.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها

دراین فصل به توصیف و تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پرسش نامه ها می پردازیم.از آن جایی که هر پژوهش به دنبال اهداف خاص خود می باشد و رسیدن به آن اهداف می تواند موضوع پژوهش را توجیه نماید ،لذا انجام پژوهش،تجزیه و تحلیل آماری و بررسی یافته ها،محققان و پژوهشگران را به سوی شناخت بهتر هدایت و زمینه را برای پژوهش های بعدی آماده می سازد.داده های این تحقیق از طریق پرسشنامه هایی که در دانشگاه های دولتی ،آزاد و پیام نور شهر شیراز توزیع و جمع آوری گردیدند فراهم شده است.داده های ۲۶۸ پرسشنامه پس از کدگذاری بصورت داده های خام توسط کامپیوتر وارد نرم افزار آمار برای علوم اجتماعی(spss) شدند و اساس تجزیه و تحلیل پژوهش حاضر قرار گرفتند.در این فصل ابتدا یافته های توصیفی شامل سوال های بیوگرافی و تحلیل توصیفی ابعادپرسشنامه، بیان می شوند. در ادامه در قسمت آمار استنباطی، نتایج حاصل از آزمون فرضیه های مطرح شده تحقیق از طریق آزمون های t تک نمونه ای،t مستقل دو نمونه ای،تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون فریدمن جهت اولویت بندی عوامل بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان به تفضیل بیان شده است.
 

یافته های توصیفی تحقیق
جنسیت پاسخگویان
جدول ۴-۱جدول توزیع فراوانی جنسیت پاسخگویان
جنسیت پسر دختر جمع کل
تعداد ۱۳۴ ۱۳۴ ۲۶۸
درصد ۵۰ ۵۰ ۱۰۰
جدول فوق توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب جنسیت آنان را نشان می دهد.همانطور که مشخص است ۵۰ درصد پاسخگویان بطور یکسان پسر و دختر بوده است .
نمودار ۴-۱ توزیع فراوانی جنسیت پاسخگویان

جنسیت پاسخگویان به تفکیک دانشگاه
جدول ۴-۲جدول توزیع فراوانی جنسیت پاسخگویان به تفکیک دانشگاه
جنسیت پسر دختر
دولتی آزاد پیام نور دولتی آزاد پیام نور
تعداد ۲۵ ۴۷ ۶۲ ۲۵ ۴۷ ۶۲
درصد ۷/۱۸ ۳۵ ۳/۴۶ ۷/۱۸ ۳۵ ۳/۴۶

جدول فوق توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب جنسیت به تفکیک سه دانشگاه را نشان می دهد.همانطور که مشخص است در دو جنسیت پسرودختر تعداد افراددردانشگاه پیام نور بیشتر از دو دانشگاه دیگر می باشد.
نمودار۴-۲نمودار جنسیت پاسخگویان به تفکیک دانشگاه

سن پاسخگویان
جدول ۴-۳جدول توزیع فراوانی سن پاسخگویان
سن ۱۸تا۲۱سال ۲۲تا۲۵سال ۲۶تا۲۹سال ۳۰ سال و بیشتر جمع کل
تعداد ۱۲۴ ۱۲۱ ۱۳ ۱۰ ۲۶۸
درصد ۳/۴۶ ۱/۴۵ ۹/۴ ۷/۳ ۱۰۰

جدول فوق توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب رده سنی نشان می دهد. همانطور که مشخص است ۳/۴۶درصد در گروه سنی ۱۸تا۲۱سال،۱/۴۵ درصد در رده سنی ۲۲تا۲۵سال ،۹/۴ درصد در رده سنی ۲۶تا۲۹سال و ۷/۳ درصد در رده سنی بیشتر از ۳۰سال قرار دارند.بررسی جدول نشان می دهد که درصد افراد در رده سنی ۱۸تا۲۱سال بیشتر از ردهای سنی دیگر بوده است.
نمودار۴-۳نمودار توزیع فراوانی سن پاسخگویان

 
سن پاسخگویان به تفکیک دانشگاه
جدول ۴-۴جدول توزیع فراوانی سن پاسخگویان به تفکیک دانشگاه
سن ۱۸تا۲۱سال ۲۲تا۲۵سال ۲۶تا۲۹سال ۳۰ سال وبیشتر
دولتی آزاد پیام نور دولتی آزاد پیام نور دولتی آزاد پیام نور دولتی آزاد پیام نور
تعداد ۱۸ ۳۵ ۷۱ ۲۹ ۵۱ ۴۱ ۳ ۶ ۴ ۰ ۲ ۸
درصد ۵/۱۴ ۲/۲۸ ۳/۵۷ ۰/۲۴ ۱/۴۲ ۹/۳۳ ۱/۲۳ ۱/۴۶ ۸/۳۰ ۰/۰ ۰/۲۰ ۰/۸۰
جدول فوق توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب رده سنی به تفکیک دانشگاه نشان می دهد.همانطور که مشخص است ۳/۵۷درصد در گروه سنی ۱۸تا۲۱سال مربوط به دانشگاه پیام نور ،۱/۴۲ درصد در رده سنی ۲۲تا۲۵سال مربوط به دانشگاه آزاد ،۲/۴۶ درصد در رده سنی ۲۶تا۲۹سال مربوط به دانشگاه آزاد و ۰/۸۰ درصد در رده سنی ۳۰ سال و بیشتر مربوط به دانشگاه پیام نور می باشند که در هر رده سنی بیشترین درصددارند.
نمودار۴-۴ نمودارتوزیع فراوانی سن پاسخگویان به تفکیک دانشگاه

تعداد دانشجویان به تفکیک دانشگاه
جدول ۴-۵جدول توزیع فراوانی تعداد دانشجویان سه دانشگاه
دانشگاه دولتی آزاد پیام نور جمع کل
تعداد ۵۰ ۹۴ ۱۲۴ ۲۶۸
درصد ۶/۱۸ ۱/۳۵ ۳/۴۶ ۱۰۰

جدول فوق توزیع فراوانی پاسخگویان را بر حسب دانشجویان سه دانشگاه افراد نشان می دهد.همانطور که مشخص است۶/۱۸درصد افراد پاسخگو مربوط به دانشگاه دولتی،۱/۳۵درصد افراد پاسخگو مربوط به دانشگاه آزاد و ۳/۴۶درصد افراد پاسخگو مربوط به دانشگاه پیام نور داشته اند.بررسی جدول نشان می دهد که درصد افرادی که مربوط به دانشگاه پیام نور بوده است دارای فراوانی بیشتری می باشد.

نمودار ۴-۵: نمودارتوزیع فراوانی تعداد دانشجویان سه دانشگاه

اطلاعات توصیفی ابعاد پرسشنامه تحقیق
در این بخش در جدول های جداگانه یافته های توصیفی متغیرهای پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.
بررسی عوامل بر حسب جنسیت
جدول ۴-۶جدول یافته های توصیفی ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان بر حسب جنسیت

متغیرها پسران
۱۳۴n= دختران
۱۳۴n= کل
۲۶۸n=
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار
عامل فردی – زیستی ۰۶/۳ ۳۸/۰ ۰۸/۳ ۴۰/۰ ۰۷/۳ ۳۹/۰
عامل اجتماعی – فرهنگی ۱۶/۲ ۶۶/۰ ۲۴/۲ ۶۸/۰ ۲۰/۲ ۶۷/۰
عامل مؤسسه ای – آموزشی ۴۱/۲ ۵۹/۰ ۵۳/۲ ۶۷/۰ ۴۷/۲ ۶۳/۰
عامل اقتصادی ۷۰/۲ ۶۰/۰ ۵۳/۲ ۶۲/۰ ۷۴/۲ ۶۱/۰
عامل کنکور سراسری ۹۱/۱ ۷۸/۰ ۹۰/۱ ۸۴/۰ ۹۰/۱ ۸۱/۰
از جدول فوق چنین برمی آید که میانگین عامل فردی – زیستی پسران و دختران تفاوت با هم ندارندودرادامه میانگین کل متغیر عامل فردی – زیستی برابر با ۰۷/۳ و انحراف معیار ۳۹/۰می باشد. میانگین عامل اجتماعی پسران و دختران تفاوت چندانی با هم ندارند. ودرادامه میانگین کل متغیر عامل اجتماعی برابر با ۲۰/۲ و انحراف معیار ۶۷/۰می باشد. میانگین عامل مؤسسه ای -آموزشی پسران و دختران تفاوت چندانی با هم ندارند. ودرادامه میانگین کل متغیر عامل مؤسسه ای آموزشی برابر با ۴۷/۲ و انحراف معیار ۶۳/۰می باشد.میانگین عامل اقتصادی پسران و دختران تفاوت چندانی با هم ندارند. ودرادامه میانگین کل متغیر عامل اقتصادی برابر با ۷۴/۲ و انحراف معیار ۶۱/۰می باشد. در آخر میانگین عامل کنکور سراسری پسران و دختران تفاوت چندانی با هم ندارند. ودرادامه میانگین کل متغیر عوامل کنکور سراسری برابر با ۹۰/۱ و انحراف معیار ۸۱/۰می باشد.
بررسی عوامل برحسب دانشگاه
جدول ۴-۷جدول یافته های توصیفی ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان بر حسب دانشگاه

متغیرها دولتی
۵۰n= آزاد
۹۴n= پیام نور
۱۲۴n= کل
۲۶۸n=
میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار میانگین انحراف معیار
عامل فردی – زیستی ۰۷/۳ ۴۰/۰ ۰۵/۳ ۴۷/۰ ۰۸/۳ ۳۲/۰ ۰۷/۳ ۳۹/۰
عامل اجتماعی – فرهنگی ۱۰/۲ ۵۹/۰ ۳۴/۲ ۷۳/۰ ۱۳/۲ ۶۴/۰ ۲۰/۲ ۶۷/۰
عامل مؤسسه ای – آموزشی ۵۰/۲ ۶۱/۰ ۴۷/۲ ۶۰/۰ ۴۵/۲ ۶۶/۰ ۴۷/۲ ۶۳/۰
عامل اقتصادی ۸۱/۲ ۵۵/۰ ۷۱/۲ ۵۵/۰ ۷۴/۲ ۵۷/۰ ۷۴/۲ ۶۱/۰
عامل کنکور سراسری ۰۰/۲ ۸۰/۰ ۰۳/۲ ۸۰/۰ ۷۷/۱ ۸۰/۰ ۹۰/۱ ۸۱/۰

نمودار ۴-۸نموداریافته های توصیفی ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان برحسب دانشگاه

نمودار فوق برای مقایسه ۵عامل موردمطالعه در سه دانشگاه می باشد که مشاهده شده است در هر سه دانشگاه (دولتی- آزاد و پیام نور) عامل فردی – زیستی دارای بیشترین تأثیر گذاری و در ادامه به ترتیب عامل اقتصادی ،عامل مؤسسه ای – آموزشی،عامل اجتماعی- فرهنگی و عامل کنکور سراسری دارای کمترین تأثیرگذاری بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان بوده است.

 
آمار استنباطی
بررسی نرمال بودن متغیرها
جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها و انتخاب نوع آزمون‌های مربوطه، ابتدا باید به بررسی وضعیت نرمال بودن متغیرها بپردازیم. چرا که اگر متغیرها نرمال باشند، مجاز خواهیم بود هم از آزمون‌های پارامتریک و هم از آزمون‌های ناپارامتریک استفاده نماییم. اما چنانچه متغیرها نرمال نباشند، تنها مجاز خواهیم بود از آزمون‌های ناپارامتریک استفاده نماییم. آزمونی که جهت بررسی نرمال بودن متغیرها استفاده می شود، آزمون کولموگروف-اسمیرنوف (KS) می‌باشد. از این آزمون زمانی استفاده می شود که بخواهیم ببینیم داده‌های متغیر موردنظر نرمال هستند یا خیر. اگر سطح معناداری این آزمون بیشتر از ۰۵/۰ باشد فرض صفر مبنی بر نرمال بودن داده‌ها پذیرفته می شود. بنابراین فرض آماری زیر بررسی می شود:

فرض صفر: توزیع داده‌ها با توزیع نرمال تفاوت معناداری ندارد.
فرض مقابل: توزیع داده‌ها با توزیع نرمال تفاوت معناداری دارد

 

جدول ۴-۸جدول آزمون نرمال بودن داده‌های پرسشنامه بررسی و مقایسه ی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان
متغیرها کولموگوروف-اسمیرنوف Sig وضعیت
عامل فردی – زیستی ۰۸۳/۱ ۱۷۸/۰ نرمال است
عامل اجتماعی – فرهنگی ۰۹۲/۱ ۱۸۴/۰ نرمال است

عامل مؤسسه ای – آموزشی ۹۰۵/۰ ۳۸۶/۰ نرمال است
عامل اقتصادی ۰۴۵/۱ ۲۲۵/۰ نرمال است
عامل کنکور سراسری ۲۹۶/۱ ۰۸۴/۰ نرمال است
با توجه به جدول فوق مقادیر آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف و مقدار sig برای متغیرهای موجود، فرضیه های مورد مطالعه آورده شده است ، چنانچه مشاهده شده است که برای تمامی ابعاد پرسشنامه بررسی و مقایسه ی عوامل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان ، مقدار sig آنها بیشتر از ۰۵/۰ می باشد و فرض صفر تأیید شده، در نتیجه داده های این متغیرها، نرمال می باشند.
فرضیه۱: عامل فردی – زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه های شهرشیراز تأثیر گذار نبوده است.
برای بررسی تأثیر عامل فردی – زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه های شهر شیراز از آزمون t استیودنت استفاده می شود.با توجه به آنکه متغییر مقادیر بین ۱ تا ۵ را به خود اختصاص می دهد، از این رو مرز شدت پایین برای این عامل ۳ در نظر گرفته شده است. بنابراین باید مفروضات آماری زیر در سطح اطمینان ۹۵ درصد مورد بررسی قرار گیرند:
فرض صفر: میانگین عامل فردی – زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی۳ است.
فرض مقابل: میانگین عامل فردی – زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی۳ نیست.
H0=µ=۳
H1=µ≠۳
خطای استاندارد میانگین انحراف معیار میانگین تعداد
۰۲/۰ ۳۹/۰ ۰۷/۳ ۲۶۸

با توجه به جدول میانگین عامل فردی – زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از ۳ بیشتر می باشد. در ادامه برای متغیر عامل فردی – زیستی نیز انحراف معیار و خطای استاندارد میانگین آورده شده است.
Test Value = 3
عامل فردی – زیستی آماره t درجه آزادی سطح معناداری
(دو دامنه) اختلاف میانگین فاصله اطمینان ۹۵ درصد برای اختلاف میانگین ها
حد بالا حد پایین
۹۸۳/۲ ۲۶۷ ۰۰۳/۰ ۰۷/۰ ۱۱/۰ ۰۲/۰
در جدول فوق برای بررسی تأثیر عامل فردی – زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از آزمون t-test تک نمونه ای استفاده شده است. با توجه به این که سطح معنی داری محاسبه شده در جدول فوق کمتر از ۰۵/ می باشد(sig<.05) لذا فرض صفر پذیرفته نمی شود، در نتیجه عامل فردی - زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه دولتی تأثیری داشته است. و چون مقدار میانگین عامل فردی - زیستی برابر با 07/3 و این مقدار بیشتر از 3 می باشد در نتیجه عامل فردی - زیستی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه تأثیر بیش از حد متوسط داشته است. فرضیه2: عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاههای شهر شیراز تأثیر گذار نبوده است. برای بررسی تأثیر عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از آزمون t استیودنت استفاده می شود. با توجه به آنکه متغییر مقادیر بین 1 تا 5 را به خود اختصاص می دهد، مرز شدت پایین برای این عامل 3 در نظر گرفته شده است بنابراین باید مفروضات آماری زیر در سطح اطمینان 95 درصد مورد بررسی قرار گیرند: فرض صفر: میانگین عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی3 است. فرض مقابل:میانگین عامل اجتماعی - فرهنگی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی3 نیست. H0=µ=3 H1=µ≠3 خطای استاندارد میانگین انحراف معیار میانگین تعداد 04/0 67/0 20/2 268 با توجه به جدول میانگین عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از 3کمتر می باشد. در ادامه برای متغیر عامل اجتماعی - فرهنگی نیز انحراف معیار و خطای استاندارد میانگین آورده شده است.   Test Value = 3 عامل اجتماعی – فرهنگی آماره t درجه آزادی سطح معناداری (دو دامنه) اختلاف میانگین فاصله اطمینان 95 درصد برای اختلاف میانگین ها حد بالا حد پایین 312/19- 267 001/0 79/0- 71/0- 87/0- در جدول فوق برای بررسی تأثیر عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از آزمون t-test تک نمونه ای استفاده شده است. با توجه به این که سطح معنی داری محاسبه شده در جدول فوق کمتر از 05/ می باشد(sig<.05) لذا فرض صفر پذیرفته نمی شود، در نتیجه عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه دولتی تأثیری داشته است. و چون مقدار میانگین عامل اجتماعی - فرهنگی برابر با 20/2 و این مقدار کمتر از 3 می باشد در نتیجه عامل اجتماعی - فرهنگی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه تأثیر کمتر از حد متوسط داشته است. فرضیه3:عامل مؤسسه ای - آموزشی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاههای شهرشیراز تأثیرگذار نبوده است. برای بررسی تأثیر عامل مؤسسه ای - آموزشی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاههای شهر شیراز از آزمون t استیودنت استفاده می شود با توجه به آنکه متغییر مقادیر بین 1 تا 5 را به خود اختصاص می دهد،. مرز شدت پایین برای این عامل 3 در نظر گرفته شده است بنابراین باید مفروضات آماری زیر در سطح اطمینان 95 درصد مورد بررسی قرار گیرند: فرض صفر:میانگین عامل مؤسسه ای - آموزشی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی3 است. فرض مقابل:میانگین عامل مؤسسه ای– آموزشی برانتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی3 نیست. H0=µ=3 H1=µ≠3 خطای استاندارد میانگین انحراف معیار میانگین تعداد 03/0 63/0 47/2 268 با توجه به جدول میانگین عامل مؤسسه ای - آموزشی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از 3کمتر می باشد. در ادامه برای متغیر عامل مؤسسه ای - آموزشی نیز انحراف معیار و خطای استاندارد میانگین آورده شده است. Test Value = 3 عامل مؤسسه ای – آموزشی آماره t درجه آزادی سطح معناداری (دو دامنه) اختلاف میانگین فاصله اطمینان 95 درصد برای اختلاف میانگین ها حد بالا حد پایین 633/13- 267 001/0 52/0- 45/0- 60/0- در جدول فوق برای بررسی تأثیر عامل مؤسسه ای - آموزشی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از آزمون t-test تک نمونه ای استفاده شده است. با توجه به این که سطح معنی داری محاسبه شده در جدول فوق کمتر از 05/ می باشد(sig<.05) لذا فرض صفر پذیرفته نمی شود، در نتیجه عامل مؤسسه ای - آموزشی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه دولتی تأثیری داشته است. و چون مقدار میانگین عامل مؤسسه ای - آموزشی برابر با 47/2 و این مقدار کمتر از 3 می باشد در نتیجه عامل مؤسسه ای - آموزشی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه تأثیری کمتر از حد متوسط داشته است. فرضیه4: عامل اقتصادی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاههای شهر شیراز تأثیر گذار نبوده است. برای بررسی تأثیر عامل اقتصادی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از آزمون t استیودنت استفاده می شود. با توجه به آنکه متغییر مقادیر بین 1 تا 5 را به خود اختصاص می دهد، مرز شدت پایین برای این عامل 3 در نظر گرفته شده است بنابراین باید مفروضات آماری زیر در سطح اطمینان 95 درصد مورد بررسی قرار گیرند: فرض صفر: میانگین عامل اقتصادی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی3 است. فرض مقابل: میانگین عامل اقتصادی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه مساوی3 نیست. خطای استاندارد میانگین انحراف معیار میانگین تعداد 03/0 61/0 74/2 268 H0=µ=3 H1=µ≠3 با توجه به جدول میانگین عامل اقتصادی بر انتخاب رشته تحصیلی دانشجویان دانشگاه از 3کمتر می باشد. در ادامه برای متغیر عامل اقتصادی نیز انحراف معیار و خطای استاندارد میانگین آورده شده است.