بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی

چکیده :
نام و نام خانوادگی : رشید کیانی ده کیان – حسین رمضانی
عنوان : بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹
استاد راهنما : ایوب مردانی
تعداد صفحات :
واژگان کلیدی : نگرش مذهبی – خود شناسی – رابطه – بررسی – تحقیق
ضروری ترین شناخت برای انسان شناخت او در زمینه بینش است. انسان در ابتدای زندگی خود در غفلت و بی خبری به سر می برد. آگاهی های بینشی، انسان را از خواب غفلت بیدار می کنند. اینکه از کجا آمده و به سوی چه مقصدی در حرکت است و اکنون برای فردای خود چه راهبردی داشته باشد. انسان در شناخت خود از ابعاد گوناگون تأثیرمی پذیرد یکی از این ابعاد نگرش مذهبی می باشد . بنابراین هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانش جویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/۱۳۸۹ می باشد و فرضیات این تحقیق ۱- بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانشجویان ۲- بین میزان نگرش مذهبی دانش جویان دختر و پسر رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹رابطه وجود دارد. ۲- بین میزان نگرش مذهبی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ تفاوت معنی داری وجود دارد ۳- بین نگرش مذهبی پسران و دختران تفاوت معنی داری وجود دارد. این یک تحقیق همبستگی است که نمونه آماری دانش جویان رشته زبان انگلیسی ۳۹ نفر بوده اند که از بین جامعه آماری ۲۰۰ نفره به طور تصادفی انتخاب شده اند و دو پرسشنامه ، یکی خود شناسی و دیگری نگرش مذهبی تکمیل گردید و در نهایت توسط نرم افزارspss ویرایش ۱۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به داده های جداول (۱-۴)،(۲-۴)،(۳-۴) بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ رابطه معناداری وجود ندارد. یعنی با افزایش یا کاهش یک مورد ، دیگری افزایش یا کاهش نمی یابد.

فصل اول : طرح تحقیق
مقدمه :
از دیدگاه قرآن ، مذهب جزء سرنوشت آدمی است و از نظر روانشناسان نیز مذهب عبارت است از مشاهده و ادراک آن چیزی که انسان را منقلب می سازد و به عنوان یک نیاز فردی و اجتماعی از گذشته وجود داشته و هرگز از بین
نخواهد رفت. از نظر روانشناسان آرامش درونی و احساس رضایت از زندگی ، از ویژگی های اساسی در افراد سالم
و بهنجار است و بررسی حالات و روحیات فرد مؤمن روشن از نور حقیقت و سرشار از لذت معنوی است (مطهری. ۱۳۵۷) از طرف دیگر اراده آزاد واحساس کنترل داشتن بر رویدادهای زندگی نیز عامل دیگری است که در خود شناسی افراد نقش قابل توجهی دارد. بررسی ارتباط بین خود شناسی و سلامت روانی بیانگر آن است که بین نگرش مذهبی و خودشناسی رابطه مثبتی وجود دارد. در مطالعات متعددی که در زمینه رابطه نگرش مذهبی و خودشناسی
انجام شده با نتایج بیانگر آن است که افراد مذهبی بطور کلی دارای شناخت بهتری از خود هستند . با توجه به اینکه دختران از پسران مذهبی ترند (باگلی،۱۹۹۷)¬۱ دختران نسبت به پسران شناخت بهتری نسبت به خود دارند. در پژوهشی که توسط واتسون ۲ (۱۹۹۵) انجام شده ، نشان داده که بین نگرش مذهبی و خودشناسی همبستگی معناداری وجود دارد.

بیان مسئله :
از آنجایی که دین در مکاتب مختلف و ادیان آسمانی بعنوان عامل مؤثری برای رفع نواقص شخصیتی و رفتاری و موجب رشد و تعالی و محرک به سوی شناخت خود و کمال مطرح شده است .و باورها و اعتقادات برخاسته از دین عالیترین خاستگاه و تعدیل خواسته ها و محکمترین پناهگاه در فراز و نشیب زندگی است و از طرفی در مطالعات عنصر مهم و مؤثر در این زمینه داشتن شناخت نسبت به خود عنوان شده است. پژوهش حاضر سعی دارد که با توجه به مطالعات انجام شده (واتسون،۱۹۹۰:شرکت،۱۹۹۲: باگلی ۱۹۹۷) در این زمینه و آثار عمیق دین مبین اسلام در فرهنگ کشورمان ، به بررسی رابطه بین نگرشی مذهبی و خودشناسی در دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ بپردازد.

۱٫ baglay
۲٫ watson

ضرورت تحقیق :
مذاهب گوناگون همواره کوشیده اند تا با تجزیه و تحلیل هویت انسان و شناخت مبدأ و غایت او به پرسش هایی مربوط به چیستی و کیستی او پاسخ های در خور دهند، در این گرایش های گوناگون فلسفی سعی شده است بر اساس مبانی متفاوت ، مبدأ و حقیقت انسان تبیین و بر اساس آن ، انسان آرمانی و عارف به حقیقت خود را تفسیر کنند، به عبارت دیگر با تشریح ابعاد وجودی انسان در پی حل این مسئله بوده اند که بدانند اولأ انسان چیست؟ و ثانیأ این انسان چه هدفی را باید در طول حیاط خویش پی گیرد تا به کمال شایسته خود نایل گردد؟
اهداف تحقیق :
هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین نگرش مذهبی و خودشناسی در دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹
اهداف جزیی : از اهداف جزیی این پژوهش می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱) – بررسی میزان خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹
۲) – بررسی نگرش مذهبی دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹
۳) – رابطه نگرش مذهبی و خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹
فرضیه ها:
۱- بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ رابگه وجود دارد.
۲- بین میزان نگرش مذهبی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ تفاوت معنی داری وجود دارد.
بین نگرش مذهبی پسران و دختران تفاوت معنی داری وجود دارد.
فرضیه تحقیق
بین نگرش مذهبی و خود شناسی رابطه معنی داری وجود دارد.
متغیرها :
در این پژوهش نگرش مذهبی متغیر معیار و خودشناسی متغیر پیش بین است .
تعریف متغیرها :
نگرش مذهبی : منظور آن روش مخصوص یا حالت درونی است در زندگی که صلاح دنیا را به طوری که موافق کمال اخروی و حیات دائمی حقیقی باشد ، تأمین نماید. www.taktziran. Ir و نمره ای که فرد از این پرسشنامه ( منظور پرسش نامه نگرش مذهبی است ) میگیرد می باشد . در پژوهش حاضر منظور از نگرش مذهبی نمره ای است که فرد در آزمون نگرش مذهبی کسب می کند.
خود شناسی : منظور از خود شناسی این است که سرمایه ها و توانایی های وجودی خویش را مورد شناسایی و ارزیابی قرار دهیم در پژوهش حاضر منظور از خودشناسی نمره ای است که فرد در آزمون خودشناسی کسب می کند.www.taktziran.ir
تعریف واژه ها و اصطلاحات :
پژوهش : پردازش اطلاعات برخوردار از انتظام ، متعلق به گستره خاصی از علوم و دارای هویت جمعی است که به نوآوری می انجامد.www.takt2iran.ir
اعتقاد : باوری استوار و مستقل از خرد یا تجربه (ویکی پدیا)
دانشگاه : محل دانش ومؤسسه علمی بزرگی است که می توان به نقش و جایگاه آن در فرآیند تمدن سازی پی برد .www.cc&t.blogsky.com
نگرش : یک حالت آمادگی ذهن و اعصاب است که از طریق تجربه بدست می آید.(ویکی پدیا)
مذهب : مجموعه ای ازمعارف ، عقایدوباورها و قانون ها برای پرورش انسان .(ویکی پدیا)
شناخت : به توصیف ، اکتساب ، ذخیره سازی، تبدیل و مورد استفاده قرار دادن دانش مس پردازد. .(ویکی پدیا)

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق
نگرش مذهبی:
نگرش یعنی داشتن حالتی عاطفی در مورد یک موضوع ، که امری درونی است و آمادگی اولیه برای بروز رفتار را بوجود می آورد. به جای واژه نگرش می توان از واژه های وجهه، طرز فکر ، دیدگاه و….نیز استفاده کرد ولی واژه نگرش معمول تر است و شامل حالت پایدار و ثابت در افکار، احساسات و نهایتاً رفتار نسبت به محیط اطراف می باشد(زلفی – ۱۳۸۲)
راهبرد های تغییر نگرش :
۱- مؤلفه های عاطفی که حامل آن هیجانها می باشند، چه هیجانهای مثبت و چه هیجانهای منفی
۲- مؤلفه های رفتاری که با حالت مخصوصی از رفتار فرد ارتباط دارد.
۳- مؤلفه های شناختی که به تفکر و ارزیابی مربوط است.
ویژگی های نگرش :
– غیر قابل مشاهده مستقیم و سنجش عینی و فرضی
– تدریجی و اکتسابی بودن و تاثیر تجربه و آزمایش نسبتاً ثابت و نظام بودن
– فردی یا گروهی
– دارای مؤلفه های شناختی عاطفی و رفتاری که هر کدام از اینها می تواند هوشیار یا ناهوشیار باشند
– از ویژگی های اصلی یا فرعی برخوردار است.
– مؤلفه های آن با هم تعامل دارند یعنی رفتار ما صرفاً شناختی و عقلانی نیست.
– تعامل سطح مؤلفه ها با یکدیگر.
– نقش زیاد نگرش های اصلی در زندگی افراد و سهولت تشخیص و مشاهده آن
– تأثیر مستقیم نگرش های اصلی برفرعی چون بیشتر درونی شده و کمتر به شرایط خارجی و موقعیت وابسته اند.
بعضی از اصلی ترین نگرشها در فرهنگ دینی و نگرشی ایمانی :
نگرشهای ایمانی، کفری، منافقانه از اصلی ترین نگرشها در فرهنگ دینی هستند.
نگرش مؤلفه های ایمانی:
رفتاری: وظایف رفتاری مثل صبر و نماز و انفاق
شناختی و عاطفی : برای صدور یک رفتار ، دانش کافی نیست بلکه انگیزش نیز لازم است. اقرار به ایمان و حتی عمل کافی نیست بلکه در احادیث به پیوند قلبی (شناخت و عاطفه) نیز تصریح شده است .
ویژگی های نگرش ایمانی:
ایمان حالتی اکتسابی ، اختصاصی،اختیاری، تدریجی و قابل شدت وصف است. حالتی روانی با حقیقتی واحد، قابل ازدیاد و استکمال و سنجش و امتحان است.
آثار نگرش ایمانی :
۱- روان شناختی ، آرامش، دوست داشتن خدا
۲- رفتاری،فروتنی در نماز ، صدقه در تنگدستی
۳- اخروی : بهشت آموزش ، اجرو پاداش
۴- بحث نگرش محوری ترین مباحث روانشناسی اجتماعی است.
راهبرد اسلام برای تغییر نگرش :
اول: تثبیت از طریق تقلید،تکرار و توصیه به والدین برای خواندن دعا ، قرآن، درون جنینی و نوزادی و گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ او ، بردن کودکان به مجالس مذهبی ، چون کافران و مشرکان بزرگسال نگرش دینی خود را بطور تقلیدی از پدران و اجداد خود اخذ می کردند.
دوم: انگیزه ها و هیجانها ، انگیزه نزدیک شدن به پدر، باعث تغییر نگرش برادران به یوسف شد تا جایی که تصمیم خطرناکی درباره او گرفتند. اسلام برای موفقیت های هیجانی مثل مرگ ، ترس ، زلزله ، ازدواج ، زیارت اماکن مقدس ،موفقیت های بزرگ و… توصیه ها و دستورالعملهایی دارد که باعث شکل گیری یا تشدید نگرشهای ایمانی می شود مثل تسلیت و دیدار خانواده های داغدار.
سوم: تفکر و استدلال حضرت ابراهیم از این کار برای پیدا کردن وجدان مخاطبان خود.
چهارم : ایجاد ناهماهنگی شناختی، قرآن به منکران می گوید که اگر در آن تردید دارید که شما را از خاک و نطفه علقه آفریدیم یعنی اگر این را می پذیرید باید معاد را بپذیرید تا دچار ناهماهنگی شناخت نشوید .
پنجم: دعا – معصومین در دنیا به ما شناخت می دهند، این شناخت راهی است به سوی شکل گیری یا تغییر نگرش .
ششم : توجیه شناختی نسبت به پیامد هر کار ، هر که بدی کند همان مقدار کیفر و هر که خوبی کند همان مقدار پاداش می بیند.
هفتم: توجه کردن به عظمت خدا مثل معجزات حضرت موسی (ع)
هشتم : وضعیت رفاهی و اقتصادی ، هرگاه به انسان ضرر و مصیبتی وارد شود به درگاه خدا توبه می کند و چون نعمت و ثروت و بها عطا کند، خطا را فراموش می کند.
نهم: وابستگی های گروهی ، نگرشهای ما(هوشیار یا ناهوشیار) تحت تأثیر تعلقات گروهی ماست.
دهم : مراودت دوستانه و خلق خوش ، اگر پیامد اسلام تندخو و سخت دل بود قطعاً مردم از طرف آن پراکنده شده بودند.
مفاهیم مرتبط با نگرش :
عقاید و باورها ، رغبت و علاقه و نقش راهبردها و عوامل مؤثر در تکوین نگرش یادگیری اجتماعی از عوامل تکوین نگرش دینی ، یادگیری اجتماعی است که به سه مورد اشاره دارد.
– شرطی سازی کلاسیک : اغلب به صورت ناهوشیار و حتی زمانی که فرد از محرک بی اطلاع است صورت می پذیرد (تأثیر در تمام رفتارهای عمومی و روزمره مثل تأثیر تصاویر ضمنی و یا شرطی شدن به گروهی خاص، بخاطر واکنش ما در به آن گروه
– شرطی سازی کنشی : مثل کودک چهارساله ای که با بیان محکم از یک حزب سیاسی دفاع می کند.
مشاهده و تقلید : مثل کودکی که هر چند از سیگار کشیدن منع شود باز هم سیگار می کشد چون پدرش سیگاری است
از عوامل تکوین نگرش دینی منابع فردی است که به موارد زیر اشاره دارد.
– نیازها : ما در تلاش برای ارضای نیازهای خود به اموری برمی خوریم که ما را در جهت رسیدن به هدف کمک می کنند یا مانع به آورده شدن نیازهای ما می شوند نگرشی مثبت به
امور نوع اول و نگرش منفی به امور نوع دوم
– شخصیت فرد: ویژگی های شخصیتی باعث ایجاد و تثبیت به نگرشهای خاصی می شود
از عوامل مؤثر دینی ، منابع انگیزش اجتماعی است که به موارد زیر اشاره دارد.
۱- وضعیت اقتصادی ، نقش مهم نگرش افراد به کار، سود، پول و رقابت و یس انداز دراقتصاد جامعه از راه حل
۲- فرهنگ ، دین ، زبان و اعتقادات که بر نگرش افراد اثری گذارند اکثر عوامل شکل گیری و تغییر نگرش ها پدیده های فرهنگی هستند.
از دیگر عوامل تکوین نگرش دینی منابع ژنتیک (وراثت) است که به موارد زیر اشاره دارد. وراثت بر نگرشهای ما مؤثر است به هر حال نگرشها از کانال های مغز که جسمانی است عبور می کنند هم بستگی به نگرش های دوقلوهای یک تخمی از وراثت یکسان آنهاست ، یک احتمال آن است که وراثت بر عوامل عام تری مانند هیجان خواهی و خلق و خوی مثبت و منفی اثر بگذاردو ازآن طریق در زندگی فرد حاصل شود ، خلق منفی همیشه ناراضی و خلق مثبت همیشه رضایت شغلی دارد.
از دیدگاه علامه طباطبایی نگرشی دینی آن روش مخصوص است که در زندگی که اصلاح دنیا را به طوری که موافق کمال اخروی و حیات دائمی حقیقی باشد تأمین می نماید پس در رد شریعت باید قانونهایی وجود داشته باشد که روش زندگی را به اندازه احتیاج روشن سازدwww.taktaziran.ir
بنابراین نگرش دینی هر فرد می تواند روش زندگی ونوع رفتارهای او را مشخص می کند، به عبارت دیگر در دنیایی که بیشتر امروز در معرض انواع اطلاعات و تبلیغات قرار می گیرد و ابرقدرتهای رسانه ای با استفاده از راهکارها و شیوه های گوناگون اطلاعات خویش را در اختیار جهانیان قرار می دهند تا نگرش انسانها را نسبت به رویدادها، اشیاء ، افکار و اندیشه صورت پذیرد، داشتن یک نگرش دینی صحیح می تواند رفتار آنها را رقم بزند زیرا تقریباً همگان یک رابطه تنگاتنگی را بین رفتار و نگرش می بینند.
خود شناسی :
انسان تا با خودش آشنا نشود و از استعداد بی نهایت و ارزش فوق العاده جوهر انسانی خود آگاه نگردد، حرکت جدی و پیگیرانه ای برای شکوفایی نیروهای نهفته در خود انجام نمی دهد و خط سیر درستی در زندگی نخواهد داشت . تقریباً همه چیز از شناخت انسان وموقعیت با ارزش اودر جهان هستی شروع می شود . بنابراین اولین و پرفایده ترین دانستی برای انسان ، شناخت خود است. شناختی که بدون آن هیچ چیزی به درستی برای انسان شناختنی نیست و هیچ برنامه ای مفید فایده و مؤثر نخواهد بود. حتی شناخت خواهم از شناخت انسان آغاز می شود.خود شناسی به معنی این است که انسان مقام واقعی خویش را در عالم وجود درک کند، بدان خاکی محض نیست، پرتویی از روح الهی در او هست ، بداند که در معرفت می تواند بر فرشتگان پیشی بگیرد ، بداند که او آزاد و مختار و مسئول خویشتن و مسئول افراد دیگر و مسئول آباد کردن جهان و بهتر کردن جهان است. انسان تا با خودش آشنا نشود و از استعداد بی نهایت و ارزش فوق العاده جوهر انسانی خود اگاه نگردد، حرکت جدی و پیگیرانه ای برای شکوفایی نیروهای نهفته در خود انجام نمی دهد و خط سیر درستی در زندگی نخواهد داشت. تقریباً همه چیز از شناخت انسان و موقعیت با ارزش او در جهان هستی شروع می شود بنابراین هیچ حکمی برای انسان ارزشمندتر از داوری او در مورد نفس خویش نیست.
به طور کلی شناخت برای انسان به دو صورت حاصل می شود: شناخت درون و شناخت بیرون ، برای شناخت بیرون باید از شناخت درون آغاز نمود.
خودشناسی مقدمه خداشناسی و معرفت به پروردگار است.
ارزنده ترین مرحله خردورزی خودشناسی است.
ابعاد خودشناسی :
خود شناسی دارای ابعاد مختلفی است:از جمله : شناخت میزان هوش و استعداد ، شناخت توان جسمانی و روانی و شاخت میزان پایبندی به مسائل اعتقادی و مذهبی
هوش :
یکی از عواملی که در شناخت خویشتن دخیل است،مسئله هوش می باشد، در خودشناسی فرد باید از میزان هوش خود آگاهی داشته باشد.
سلامت جسمانی و روانی :
یکی دیگر از ابعاد خودشناسی مسئله سلامتی است که باید از نظر جسمانی و روانی مورد بررسی قرار گیرد. شناسایی مشکلات روحی و روانی که شامل افسردگی و وسواس عملی و فکری ، سوءظن و…. است بنابراین فرد باید از سلامت جسمی ، روحی و روانی خودآگاه باشد و بداند که درچه وضعیتی قرار دارد.
اعتقادات مذهبی :
یکی دیگر از ابعاد خودشناسی ، شناخت خود از نظر اعتقادات مذهبی است، یعنی فرد باید خود را کاملا در زمینه اعتقادات بشناسد و تعریف دقیق و جزئی از موارد اعتقادی خود داشته باشد و حتی این مسئله را هم مورد بررسی قرار دهد که میزان و درجه تقید و ایمانش به آن اعتقادات تا چه حدی است.
فایده های خودشناسی :
۱- خداشناسی: در حقیقت اگر (خودِ) انسان با مجموعه وجود او با همه ابعادش به خوبی شناخته شود بزرگترین گام در راه خداشناسی برداشته شده است.
۲- گرامی داشتن نفس : آن گاه که خود را می شناسیم در می یابیم که خالق حکیم ما را بیهوده نیافریده و وظیفه ما در جهان چیست. انسان اگر ارزش خویش را بشناسد خود را به پستی نمی اندازد و خود را در ردیف حیوانات قرار نمی دهد، همچنان که اشیای قیمتی را برای چیزهای پست بکار نمی برند.
۳- خود سازی : انسان با خود شناسی ، خود را ازریابی می کند، خصلت های ناروا را از خود دورمی کند و در صدد تقویت جنبه های مثبت خود بر می آید. آن گاه می فهمد که در زندگی و در جهان چه باید انجام بدهد و چگونه باید رفتار کند.
۴- دستیابی به سعادت : کسی که بخواهد از قدرت شگفت انگیز روحی خود استفاده کند و از وجود چنین نیروهایی در درون خود آگاهی داشته باشد و درصدد فعال ساختن آنها و بهره مند شدن از آنها و شناخت چگونگی استفاده از آنها برآید، باید خود را بشناسد.
موانع خودشناسی :
یکی از موانع خودشناسی تسلیم شدن در برابر نظر دیگران و محور قرار دادن آنها است. اگر چه جامعه پذیری و رسوم اجتماعی در زندگی نوعی شفافیت و انسجام ایجاد میکند و شخص را از زیر بار اینکه برای هر کاری باید از پایین ترین مدارج شروع کند بیرون می آورد ، اما در موارد بسیاری رویه های غلط ، اشتباهات هنجار شده و رسوم برآمده از نفسانیات و یا نادانی دیگران ، فرد را از خود بیگانه می سازد و در معیارهای موهوم قرار میدهد. زندگی بر اساس خواسته ها و ارزش های دیگران سبب می شود که انسان استعدادها، مواهب و هدایای منحصر به فرد خود را فراموش کند و از خود واقعی اش فاصله گیرد و با اینکه خداوند گنجینه های ارزشمند هر کسی را در درون خود او قرار داده است ، فرد به دنبال کشف گنج های گمشده و پنهان دیگران باشد و در نهایت با دست خالی و در حالی که سرمایه های اساسی خویش را از دست داده است خود را در انتهای راه بیند و غیر از رنج و پوچی چیزی در دفتر هستی اش نخواند.
انواع خود :(شامل ۳ دسته است)
(خود) هر انسانی مجموعه ای است از کلمات ، عاطفه ها و تجربیات و آنچه در گذشته ، حال و آینده رخ داده است و خواهد داد.
۱- خود فعلی : ویژگیها ، خصلتها ، خصوصیت ها و سلیقه هایی که فرد در حال حاظر دارد.
۲- خود واقعی : همان طور که از اسمش پیداست شامل خصوصیتها و معیارهایی است که افراد باید داشته باشند.
۳- خود ایده آل : شامل خصوصیات و رفتارهای ایده آلی است که فرد در ذهن خود پرورش می دهد و برای رسیدن به آن تلاش می کند.
پیشینه تحقیق :
بهمن بهمنی (۱۳۸۰) با انجام پژوهشی تحت عنوان بررسی کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی و رابطه آن با متغیرهای نگرش مذهبی ، عملکرد تحصیلی و وضعیت اجتماعی اقتصادی با انتخاب جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان سال ۷۹-۷۸ که شاغل به تحصیل در دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور بوده است. نشان داده واحد نمونه گیری یک فرد دانشجو است که در یکی از رشته های دانشکده های مذکور مشغول به تحصیل بوده است . حجم نمونه در این تحقیق ۳۷۲/۴ نفری می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای منظم نسبی چند مرحله ای و با ملاحظه رشته تحصیلی و جنسیت حجم نمونه در هر دانشگاه برآورده شده است.
نتایج این تحقیق نشان دادکه کیفیت زندگی حدود نیمی از دانشجویان در حد متوسط و یا کمی بهتر از آن است، لیکن حدود حدود ۲۵% از آنها شرایط نامطلوب بهتری دارند که نیازمند تغییر جدی است
فاطمی ودیگران (۱۳۸۹) با انجام پژوهشی تحت عنوان بررسی رابطه نگرش دینی و رضایت زناشویی در بین دانشجویان متأهل رشته کارشناسی آموزش زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۸۹- ۱۳۸۸
حجم نمونه در این تحقیق دانشجویان زن ومرد متأهل کارشناسی آموزش زبان انگلیسی ۳۵ نفر بودند که از بین جامعه آماری ۹۲ نفره به طور تصادفی انتخاب شده اند و دو پرسشنامه ه، یکی رضایت زناشویی و دیگری مذهب تکمیل گردید و در نهایت توسط نرم افزار spss عدم وجود رابطه معنا دار بین آنها مشخص گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که بین نگرش دینی و رضایت زناشویی در بین دانشجویان متأهل رشتهکارشناسی آموزش زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال ۸۹/۸۸ رابطه معنی داری وجود ندارد.
محمد مجدیان (۱۳۸۰) با انجام پژوهشی تحت عنوان بررسی نگرش مذهبی دانشجویان ورودی به دانشگاه تربیت معلم و رابطه آن با میزان عزت نفس و منبع کنترل در سال تحصیلی ۸۰-۷۹ ، به طور تصادفی از بین رشته های تحصیلی ۸ رشته انتخاب شد و برای بررسی رابطه ۳ متغیر مورد نظر ، ۳ پرسش نامه نگرش سنج مذهبی ، منبع کنترل لونسون و عزت نفس کوپراسمیت بر روی ۳۵۶ نفر (۱۷۵ پسر و ۱۸۱ دختر ) اجرا شد . برای بررسی آماری یافته ها با روش ضریب همبستگی پیرسون نتایج بدست آمده نشان داد که بین ۳ متغیر پژوهش رابطه معناداری وجود دارد.
اکبرزاده (۱۳۷۷) در پژوهشی تحت عنوان بررسی نقش خودشناسی از دیدگاه قرآن و عترت بر اساس حدیث نبوی (من عرف نفسه فقد عرف ربه ) نقش خودشناسی در خداشناسی بررسی شده و اهم مباحث آن به این قرار است : شناخت و امکان و ابزارها و موانع و شرایط آن ، خودشناسی و انواع اهداف و اسباب و موانع و فواید آن ، خداجویی و خداشناسی.
سید افضل حیدر در تحقیقی بیان داشته :
در فرهنگ اسلامی ، موضوعهای شناخت هستی و معرفتدر مورد وحی ، عقل و اندیشه مورد بحث قرار می گیرد وحی منشأ نبوت است در حالیکهعقل و اندیشه منشأ شناخت فلسفه و عرفان هستند. حکمای اسلامی کوشیده اند عقل را برای تصدیق و اثبات یک موضوع منطقی در مفاهیم مذهبی به منظور دفاع از مذهب و تسهیل در کار مبلغان به کار ببرند ، در فلسفه اسلامی ، گر چه هدف علمی از شناخت عقل ، منشأ یک دانش معین محدود می شود ، برای خود در شناخت هستی و سختی را فرا می گیرد، عقل یا فهم در فرضیه صدور ، اولین مخلوق است (الصادرالاول) که کاملترین شکل عقل است در نظریه حقیقی ، عقل خودش هدف عملش است.

بررسی رابطه نگرش مذهبی و خودشناسی مذهبی نیازمند روشهای آماری خاص خود می باشد که در این فصل به جامعه آماری ، روشهای آماری مورد نیاز و ابزار گردآوری داده ها اشاره می شود.
جامعه آماری :
جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجویان زن و مرد در رشته آموزش زبان انگلیسی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ هستند که تعداد آنها ۲۰۰ نفر می باشد.
نمونه آماری :
نمونه آماری این پژوهش ۵۰ نفراست که تعداد آنها را با استفاده از جدول گرجسی مرگان مشخص شده است .
روش نمونه گیری :
روش انتخاب نمونه در پژوهش حاضر نمونه گیری تصادفی ساده است که برای انتخاب نمونه اسامی افراد را بر روی تکه کاغذ نوشتم و در یک کیسه ریخته ایم و از یکی از دانشجویان درخواست کرده ایم که درست در کیسه کرده و به طور تصادفی هر بار یک تکه از کاغذ را که حاوی یکی از اسامی دانشجویان بوده را بیرون بیاورد.
ابزار گردآوری داده ها :
برای گردآوری داده های این پژوهش از دو پرسشنامه نگرش مذهبی و خودشناسی استفاده شده است.
۱- پرسشنامه نگرش مذهبی :
این پرسشنامه دارای ۳۹ سؤال است که سؤالات آن میزان نگرش مذهبی خود را می سنجد . هر سؤال شامل پنج گزینه است که شامل : کاملا مخالفم ، تا حدی مخالفم ، بینابین ، تا حدی موافقم و کاملا موافقم می باشند. که در هنگام نمره گذاری کاملا مخالفم نمره ۱ ، تا حدی مخالفم نمره ۲ بینابین نمره ۳ ، تا حدی موافقم نمره ۴ و کاملا موافقم نمره ۵ می گیرد . ضریب پایانی پرسشنامه نگرش مذهبی به روش آلفا کروم باخ برابر گردید که عدد ۷۴۱۶/۰ بدست آمد. این عدد نشان دهنده ضریب پایانی مناسب پرسشنامه است .
۲- پرسشنامه خودشناسی :
این پرسشنامه دارای ۲۹ سؤال است که سؤالات آن میزان خودشناسی فرد را می سنجد، هر سؤال شامل سه گزینه است که در پاسخ به این پرسشنامه سه نوع امتیاز (d –g- p) به دست می آورید. که امتیاز d نشانگر اختلاف اساسی
بین ادراک ما از خودمان و ادراک دیگران از ماست. به عبارت ساده ترین امتیاز وجه تمایز نظر ما درباره خودمان و نظر دیگران درباره ما را نشان می دهد. امتیاز g نشانگر پایداری احساسات کودکانه گناه ، ناتوانی وتنبیه است . وقتی بزرگ می شویم و شخصیت ما رشد می کند ، کمال مطلوب آن است بتوانیم افکار کودکانه ، عادات و الگوهای رفتاری آن دوران را کنار بگذاریم . امتیاز p نشانگر پایداری احساسات کودکانه قدرت مطلق و تمایلات غیر واقعی است.
امتیاز کلی : امتیازهای سه گانه آزمودنی را جمع کنید تا به تحلیل کلی دست یابید. ضریب پایانی پرسشنامه خودشناسی به روش آلفا کروم باخ برابر گردید که عدد ۸۳/۰ بدست آمد . این عدد نشان دهنده ضریب پایانی مناسب پرسشنامه است .
روشهای تجزیه و تحلیل داده ها :
برای تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش از آمار توصیفی (مثلا میانگین ، میانه ، نما ، کجی ، کشیدگی ) و ضریب همبستگی و از آماری استنباطی آزمون t مورد استفاده قرار گرفته اند. داه ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند .

ارائه یافته های تحقیق:
در این فصل به منظور بررسی فرضیات یا سؤالات تحقیق از روشهای آماری مناسب استفاده شده است که در ذیل یافته های حاصل ارائه می گردد.
داده های توصیفی :
فرضیه ۱: بین نگارش مذهبی و خودشناسی دانشجویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰- ۱۳۸۹ رابطه وجود دارد.
جدول شماره (۱-۴) رابطه بین نگرش مذهبی و خودشناسی در دانش جویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹
متغیرها ضریب همبستگی r سطح معنی داری p تعداد N
خودشناسی و نگرش مذهبی ۴۴ ۰/۰- ۷۸۸/۰ ۳۹

با توجه به داده های جدول شماره ۱ بین نگرش مذهبی و خودشناسی دانش جویان رشته زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/۱۳۸۹ با ۴۴ ۰/۰ – =r و ۷۸۸/=p در سطح ۵ ۰/۰ >p رابطه معنی داری وجود ندارد یعنی فرض صفر تأیید و فرض آزمایش رد می شود.
فرضیه ۲:
بین میزان نگرش مذهبی دانش جویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰-۱۳۸۹ تفاوت معنی داری وجود دارد.
جدول شماره (۲-۴) مقایسه نگرش مذهبی دختران با پسران در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/ ۱۳۸۹
متغیر T درجه آزادی سطح معنی داری p تفاوت بین میانگین ها
نگرش مذهبی ۸۱۳/۰ ۳۷ ۴۲۲/ ۵۴/۸

با توجه به داده های جدول شماره ۲ بین دانش جویان پسر و دانش جویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/۱۳۸۹ در زمینه نگرش مذهبی با ۸۱۳/=t و ۴۲۲/=p در سطح ۵ ۰/۰ pl تفاوت معنی داری وجود ندارد یعنی فرض صفر تأیید و فرض تحقیق رد می شود.
فرضیه ۳ :
بین میزان خودشناسی دانش جویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/۱۳۸۹ تفاوت معنی داری وجود دارد.
جدول شماره (۳-۴) مقایسه خودشناسی دختران و پسران در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/۱۳۸۹
متغیر T درجه آزادی سطح معنی داری p تفاوت بین میانگین ها
خودشناسی ۱۰/۰ ۳۷ ۹۲۱/ ۲۳۰۸/

با توجه به داده های جدول شماره ۳ بین خودشناسی دانش جویان پسر و دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه در سال تحصیلی ۹۰/۱۳۸۹ در زمینه نگرش مذهبی با ۱۰/=t و ۹۲۱/=p در سطح ۵ ۰/۰ pl تفاوت معنی داری وجود ندارد یعنی فوق صفر تأیید و فرض تحقیق رد می شود .